Civil Society ဆိုရာ၀ယ္

Thursday, March 17, 2011

နိဒါန္း

ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမွဳေရး သိပၸံပညာရွင္မ်ားက paradigm of social orderမွာ မ႑ိဳင္ သံုးမ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ ရွဳျမင္ သံုးသပ္ ထားၾကပါတယ္။ ဒီသံုးမ်ိဳးကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ (The state)၊ ေစ်းကြက္ (The Market) နဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔ အဖြဲ႔အစည္း (The Civil Society) တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ေစ်းကြက္ကို ပထမ မ႑ိဳင္နဲ႔ ဒုတိယ မ႑ိဳင္လို႔ သတ္မွတ္ၾကတဲ့ အတြက္ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို က်ေတာ့ တတိယ မ႑ိဳင္ လို႔ သတ္မွတ္ ၾကပါတယ္။ Civil society ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို လူမွဳ ဖြဲ႔စည္းပံု အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆို ထားၾကျပီး၊ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြမွာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မွဳ ရွိတဲ့ သေဘာတရား တခုအျဖစ္ ယူဆ ထားၾကပါတယ္။ Civil society သေဘာတရားကို အထင္ရွားဆံုး ကိုယ္စားျပဳ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔ အစည္းေတြ ကေတာ့ အစိုးရ မဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား (non-government organizations or NGOs) ေတြပဲ ျဖစ္ျပီး၊ အန္ဂ်ီအိုေတြကို (civil society organizations or CSOs) ေတြအျဖစ္လဲ သတ္မွတ္ ေခၚဆို ၾကပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရေတြ အေပၚ သက္ေရာက္မွဳ ေတြဟာ ၂၁ ရာစု၊ ကမၻာ့ လူ႔ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ ျပယုဂ္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳ ဆိုင္ရာ သ႑ာန္မ်ား (State – Civil Society Relational Models) ေလးမ်ိဳးကို အေျခခံျပီး၊ civil society သေဘာတရားကို ရွဳျမင္ သံုးသပ္ပံုနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ ပံုေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဒီေလးမ်ိဳးကေတာ့ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ confrontational model ၊ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ collaborative model ၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ျခင္း- ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိပဲ သီးျခား ရပ္တည္မွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ autonomous model၊ ၾကား၀င္ ေစ့စပ္ ေျဖရွင္းျခင္း အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ mediational modelတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Confrontational Model of Civil Society
ဆယ့္ခုနစ္ရာစုနဲ႕ ဆယ့္ရွစ္ရာစု ကာလေတြမွာ ဥေရာပမွာ modern state system ဆိုတဲ့ အေတြး အေခၚေတြ ထြန္းကား လာခဲ့ပါတယ္။ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာ က်င့္သံုးမွဳ စနစ္၊ ဘုရင္ စနစ္ေတြနဲ႕ အျပိဳင္ ေပၚထြက္လာ ခဲ့တဲ့ ဒီ အေတြးအေခၚေတြ ထဲမွာ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရား ကလဲ စတင္ ေပါက္ဖြား လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ေတြးေခၚ ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္တဲ့ Montesquieu နဲ႕ Kant တို႔ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြ ထဲမွာ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆိုတာကို အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ႕ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာကို ထိန္းညွိ စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္တဲ့ မ႑ိဳင္တခု အေနနဲ႔ ရည္ညႊန္း ထားၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ကာလက အစျပဳျပီး ဥေရာပ ႏိုင္ငံေရး ဒႆနိကရဲ႕ Liberal tradition တခုလံုးမွာ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆိုတာကို ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ျခင္း အသြင္ သ႑ာန္နဲ႔ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆို ခဲ့ၾကပါတယ္။

Neo-conservative tradition မွာလဲ civil society ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ အေနနဲ႔ သံုးသပ္ျပီး၊ ေစ်းကြက္ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မပါေသာ မ႑ိဳင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ထ ားၾကပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ ပညာရွင္ တေယာက္ျဖစ္တဲ့ Vaclav Havel ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရး ဆန္႔က်င္ျခင္း ဒိုမိန္း (domain of anti-politics) ျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔ အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳဟာ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဆက္ႏြယ္မွဳ လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Ernest Gellner နဲ႔ Şerif Mardin ဆိုသူတို႔ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြကို ထိန္းညွိေပးဖို႔ ေပၚထြက္ လာတဲ့ counter-balancing mechanism လို႔ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလို ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ျခင္း၊ ထိန္းညွိေပးျခင္း ဆိုင္ရာ Confrontational Model ကို အေျခခံျပီး Civil Society အားေကာင္း လာေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔ အစည္းေတြ ယေန႔ ကမၻာမွာ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။

Autonomous Model of Civil Society

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း အေတြးအေခၚက ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ civil society ကို ဆန္႔က်င္ဘက္ အေနနဲ႔ သတ္မွတ္မွဳ အေပၚမွာ အေျခခံျပီး၊ anti-statist ideological agenda အေပၚမွာ အေျခခံ ထားတယ္လို႔ ရွဳျမင္ သံုးသပ္ သူေတြလဲ ေပၚထြက္ လာခဲ့ပါတယ္။ Civil Society ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ကြဲျပား ျခားနားတာ မွတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဆန္႔က်င္တာ မဟုတ္ပဲ ကိုယ္ပိုင္သီးျခား ရပ္တည္တဲ့ မ႑ိဳင္ တခုသာ ျဖစ္တယ္လို႔ Robert Hefner, Keith Tester, David Anderson, Jean Cohen နဲ႕႔Andrew Arato စတဲ့ civil society theorists ေတြက ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

Charles Taylor, Larry Diamond, Gordon White, John A. Hall နဲ႕ He Baogang စတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္မ်ား ကလဲ ဒီအဆိုကို လက္ခံ ခဲ့ၾကပါတယ္။ Civil Society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုး ခ်ဳပ္ကိုင္မွဳက လြတ္ကင္းတဲ့ လြတ္လပ္ေသာ အစုအဖြဲ႔မ်ား ပါ၀င္ေနတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း Charles Taylor က ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Hall ကလဲ လူ႔ အဖြဲ႔အစည္းက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ပါ၀င္ ပတ္သက္မွဳ မရွိပဲ မိမိတို႔ ဘာသာ သီးျခား စုဖြဲ႔မွဳ ‘societal self-organization’ ဟာ civil society ရဲ႕ သြင္ျပင္ လကၡဏာ တရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Baogang ကေတာ့ civil society တည္ရွိမွဳ ဆိုတာကို သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တြင္းမွာ ေပၚထြက္ ေနတဲ့ အသင္းအပင္း ေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုး ခ်ဳပ္ကိုင္မွဳ ဘယ္ေလာက္ ကင္းသလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာ ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုထား ခဲ့ပါတယ္။

Autonomous Model of Civil Society သေဘာတရား ေတြကို လူမွဳေရး အသင္းအဖြဲ႔ေတြ၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားစြာက လက္ခံ က်င့္သံုးေန ၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီသေဘာ တရားေတြဟာ neo-conservative paradigm မွာ အေျခခံတဲ့ civil society ဆိုတာ depoliticized sphere ဆိုတဲ့ အျမင္ကိုေတာ့ ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ လူထု အေျချပဳ ႏိုင္ငံေရး လွဳပ္ရွားမွဳ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ voluntary social movements paradigm အယူ အဆေတြနဲ႔ ပိုျပီး ဆက္ႏြယ္မွဳ ရွိပါတယ္။

Collaborative Model of Civil Society

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႔ ၂၁ ရာစု ကနဦးပိုင္း ကာလေတြမွာ ကမၻာ့ ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရေတြဟာ ျပည္သူ႔ အက်ိဳးစီးပြားကို ဦးတည္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ဒီလို ေျပာင္းလဲမွဳ ေတြနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ျခင္းေပၚ အေျခတည္တဲ့ confrontational model နဲ႔ သီးျခား ရပ္တည္တဲ့ autonomous model ေတြအျပင္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း အေပၚ အေျခတည္တဲ့ collaborative model ကိုလဲ ပညာရွင္ အမ်ားစုက ဦးစားေပး တင္ျပ လာၾကပါတယ္။ civil society ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ (political dimension) ကို အာရံုစိုက္ျခင္း မရွိပဲ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး စတဲ့ မူ၀ါဒေရးရာ ေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ Civil Society Organizations ေတြ ပူးေပါင္း ပါ၀င္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ဒီအယူအဆေတြဟာ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ရွဳျမင္တဲ့ neo-conservative paradigm အေပၚမွာ အေျခ တည္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ အခါမွာ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရ မဟုတ္တဲ့ အာဏာရွင္ အစိုးရေတြနဲ႔ အဆင္ အေျပဆံုးလို႔ ယူဆရတဲ့ အတြက္ collaborative model ကို ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ျဖစ္တဲ့ WHO, UNESCO, UNDP အဖြဲ႔ အစည္းေတြ အပါအ၀င္ Civil Society Organizations ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက အသံုးျပဳၾက ပါတယ္။ Civil Society ဆက္လက္ ရွင္သန္ ရပ္တည္ႏိုင္မွဳကို အေထာက္အကူ ေပးႏိုင္ဆံုး model တရပ္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ထားၾကပါတယ္။ အေရးၾကီးဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ဒီ Model ကို အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံေတြမွာ အသံုးျပဳမယ့္ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔ေတြ (အထူးသျဖင့္ အဖြဲ႔ငယ္ ေလးေတြ) အေနနဲ႔ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ကနဦး ရွဳျမင္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ collaborative model ကို အသံုးျပဳျပီးမွ political dimension ကို ထည့္သြင္း လာခဲ့ရင္ေတာ့ အာဏာရွင္ အစိုးရနဲ႔ ျပႆနာ တက္ရင္တက္၊ မတက္ရင္လဲ အာဏာရွင္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာ တည္ျမဲေရး အသံုးခ်ခံ လက္ကိုင္ ဒုတ္ေတြ ျဖစ္သြား တတ္ပါတယ္။

Mediational Model of Civil Society

တခ်ိဳ႕ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ၾကားက ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးကို လုပ္ေဆာင္ ေပးမယ့္ mediating sphere အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္ Norton က ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ၾကားမွာ mediating structure လိုအပ္ခ်က္ကို civil society က ျဖည့္ဆည္း ေပးႏိုင္တယ္လို႔ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ Sunar ဆိုသူကလဲ အတင္းအၾကပ္ တိုက္တြန္းျခင္း၊ ခ်ဳပ္ျခယ္ျခင္း စတာေတြ မပါတဲ့ စုဖြဲ႔မွဳ ၾကားခံ ဒိုမိန္းတခု အေနနဲ႔ civil society ကို သတ္မွတ္ ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Mediational Model ကို လက္ခံ က်င့္သံုးတဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔အစည္း ေတြက အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္ (state) နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Society) တို႔နဲ႔ သီးျခား ရွိေနတဲ့ ၾကားခံ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရး sphere တခုအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ထားၾကပါတယ္။

အျငင္းပြားမွဳမ်ား

အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society)နဲ႔ Civil Society Organizations (CSOs) ေတြအျဖစ္ ပါ၀င္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔အစည္း ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကြဲျပားတဲ့ အျမင္ေတြနဲ႔ အျငင္းပြားမွဳေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ အျမင္ေတြကေတာ့

(၁) အန္ဂ်ီအိုလုပ္ရင္ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ရဘူး။
ဒီအျမင္က Collaborative Model of Civil Society အေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေပၚထြက္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Confrontational Model နဲ႕ Autonomous Model ေတြအေပၚမွာ အေျခခံျပီး အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူထု အေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ပဲ လူမွဳေရးအလုပ္ေတြ၊ အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ေတြ လုပ္ေနတယ္။
ဒီအျမင္က အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ ဆိုတာကို depoliticized sphere အေနနဲ႔ ရွဳျမင္ သံုးသပ္ခ်က္ ကေန ေပၚထြက္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ပါ၀င္ ပတ္သက္မွဳ (political participation) ဆိုတာမွာ ပါတီ တည္ေထာင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ပါ၀င္ ပတ္သက္တဲ့ conventional politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ ပတ္သက္မွဳ ဆိုတာ ရွိသလို၊ ေတာ္လွန္ေရးေတြ၊ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ၊ စည္းရံုးေရး အသြင္ ေဆာင္တဲ့ လူထု အေျချပဳ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြမွာ ပါ၀င္ ပတ္သက္တဲ့ contentious politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ ပတ္သက္မွဳ ဆိုတာလဲ ရွိပါတယ္။ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရး လွဳပ္ရွားမွဳမွာ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရး တက္ၾကြ လွဳပ္ရွားသူေတြပဲ ပါ၀င္ ဦးေဆာင္ရံုနဲ႔ လူထု လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာျခင္း မရွိႏိုင္ပါ။ တပ္ဦးကၽႊံတဲ့ မေအာင္ျမင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရး ေတြပဲ ေပၚထြက္ လာႏိုင္ပါတယ္။ လူထုနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရး တက္ၾကြ လွဳပ္ရွားသူေတြ၊ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔ အစည္းေတြ တသားတည္း ျဖစ္လာမွသာ ေအာင္ျမင္မွဳ အလားအလာ ေကာင္းတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္ လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ လူထုကို ေလွကားခ် စည္းရံုးႏိုင္ဖို႔ အန္ဂ်ီအို အလုပ္ေတြ၊ Civil Society အားေကာင္း လာေအာင္ ခ်ဲ႔ထြင္မွဳေတြ ကိုလဲ politicized sphere အေနနဲ႔ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရမွဳေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။



(၃) အန္ဂ်ီအိုေတြ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းလုပ္ေနၾကတယ္။

Collaborative Model ကို အေျခခံျပီး ဖြဲ႔စည္းတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြက အာဏာရွင္ အစိုးရ ေတြနဲ႔ မျဖစ္မေန အလုပ္ တြဲလုပ္ၾကရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို တြဲလုပ္ ၾကတာကို အျပစ္ျမင္စရာ မရွိပါ။ သို႔ေပမယ့္ ဒီလို တြဲလုပ္တဲ့ အခါ depoliticized sphere အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ျပီး တြဲလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားကိုေတာ့ အာဏာရွင္ အစိုးရေတြက လက္ကိုင္ဒုတ္ အျဖစ္ အသံုး မခ်ရဲၾကပါဘူး။ Constructive engagement ျပဳလုပ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ တံခါးေလးကို ဖြင့္ထား ေပးရံုေလာက္ပါပဲ။ သို႔ေပမယ့္ စာနယ္ဇင္း၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမွဳေရး အဖြဲ႔ငယ္ ေလးေတြကိုေတာ့ လက္ကိုင္ဒုတ္ အျဖစ္ အသံုးခ် ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အာရွနဲ႔ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း ေဒသေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္က collaborative Model ကို အေျခခံမယ့္ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔ငယ္ ေလးေတြကို ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္ ဖြဲ႔စည္းထားေလ့ ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာ ေတြ႔ရွိ ခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ အန္ဂ်ီအို အားလံုးကိုေတာ့ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း လုပ္ေနတဲ့၊ အာဏာရွင္ လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြ အျဖစ္ သတ္မွတ္လို႔ မရႏိုင္ပါ။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ Civil Society အားေကာင္းမွဳဟာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ (democratization) ရဲ႕ ဒုတိယပိုင္း ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ရွင္သန္ ခိုင္မာမွဳ (democratic consolidation) အတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ paradigm of social order ရဲ႕ မ႑ိဳင္ၾကီး တခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Civil Society အားေကာင္းလာေအာင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခ်က္ ေတြမွာ ရွဳေထာင့္ တမ်ိဳးတည္း ကေန တေၾကာင္းဆြဲ အျမင္နဲ႕ မၾကည့္ပဲ၊ ရွဳေထာင့္ စံုကေန သံုးသပ္ ဆန္းစစ္မွဳ ျပဳလုပ္ရန္ အေရးၾကီး ပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ Model ေတြကို ကိုင္စြဲျပီး အျငင္းပြား ေနၾကတာထက္၊ မိမိကိုင္စြဲ အသံုးျပဳေနတဲ့ Model ေပၚ အေျခခံျပီး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေအာင္ျမင္စြာ အေကာင္အထည္ ေပၚလာေရး ကိုသာ အာရံု စိုက္သင့္ပါေၾကာင္း ေရးသား တင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၆၊ ၃၊ ၂၀၁၁)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။


Diamond L. (1994) “Rethinking Civil Society: Toward Democratic Consolidation”, Journal of Democracy, July

Kumar, K. (1993) “Civil Society: An Inquiry into the Usefulness of an Historical Term”, British Journal of Sociology, vol. 44, pp. 375-95

Havel, V. (1988) “Anti-political Politics”, in Civil Society and the State: New European Perspectives, ed. John Keane, London and New York: Verso, pp. 381-98.

Mardin, S. (1995) “Civil Society and Islam”, in Civil Society: Theory, History and Comparison, ed. John Hall Cambridge: Polity

Mbogori, E. and Chigudu, H. (1999) “Civil Society and Government: A Continuum of Possibilities”, in Civil Society at the Millennium, West Hartford, Conn.: Kumarian Press in cooperation with CIVICUS

Norton, A. (1995) “Introduction”, in Civil Society in the Middle East, ed. Andrew Richard Norton, vol. I, Leiden: E.J. Brill

Richter, M. (1998) “Montesquieu and the Concept of Civil Society”, The European Legacy, vol.3, no. 66, pp. 33-41

Seligman, A. (1992) The Idea of Civil Society, New York: Free Press

Serrano, I. (1994) Civil Society in the Asia-Pacific Region, Washington D.C.: Civicus

Taylor, C. (1990) “Modes of Civil Society”, Public Culture, vol. 3. no. 1, p. 111

White, G. (1994) “Civil Society, Democratization and Development (I): Clearing the Analytical Ground”, Democratization, vol. 1, no. 3, p. 379

Ref: ခင္မမမ်ဳိး