မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္ျဖတ္မႈနဲ႔ ဆူဒန္သမၼတကို ICC ဖမ္း၀ရမ္း ထပ္ထုတ္

By Selah Hennessy
တနလၤာ, 12 ဇူလိုင္ 2010

ဆူဒန္သမၼတ အုိမာ အယ္လ္-ဘာရွား (Omar al-Bashir) ကို ICC ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံု႐ံုးက စြဲခ်က္တင္ထားတဲ့ အမႈေတြထဲမွာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ တံုးေအာင္ သတ္ျဖတ္မႈကိုပါ ထည့္သြင္းလိုက္ၿပီး သူ႔ကို ဒုတိယအႀကိမ္ အျဖစ္ ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္လိုက္ပါတယ္။ အရင္ ႏွစ္တုန္းကလည္း ICC က မစၥတာဘာရွားကို စစ္ရာဇ၀တ္မႈ၊ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ ျပစ္မႈ ထင္ရွားရွိေၾကာင္း စြဲခ်က္တင္ခဲၿ့ပီး ျဖစ္္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လန္ဒန္က ဗီြအုိေအ သတင္းေထာက္ ဆီလာ ဟန္နက္ဆီ (Selah Hennessy) ေပးပို႔ထားတဲဲ့ သတင္းလႊာကို ေနာ္႐ိႈးက တင္ျပ ေပးထားပါတယ္။

ဆူဒန္သမၼတ အယ္လ္-ဘာရွား က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈေတြထဲမွာ လူမ်ဳိးစု ၃ ခုကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး မ်ဳိးတံုးေအာင္ သတ္ျဖတ္မႈ Genocide လည္း ပါ၀င္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ICC ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံု႐ံုး ေျပာခြင့္ရသူ ဆြန္ဂ်ာ ေရာ့ဘ္လာ (Sonja Robla) က ေျပာပါတယ္။

“မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွားဟာ ဖူး (Fur)၊ မာဆာလစ္ (Masalit) နဲ႔ ဇာဂါ၀ါ (Zaghawa) လူမ်ဳိးေတြကို လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း သက္ေသ အေထာက္အထားေတြ ရွိတယ္လို႔ ICC တရားသူႀကီးေတြက ယူဆၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ICC က မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွားကို အရင္ႏွစ္ကတည္းက ပထမအႀကိမ္ ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီတုန္းက war crime စစ္ရာဇ၀တ္ က်ဴးလြန္မႈနဲ႔ crime against humanity လူသားမ်ဳိးႏြယ္ေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈ ဆိုတဲ့ ၂ ခ်က္နဲ႔ပဲ စြဲခ်က္ တင္ခဲ့တာပါ။ လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈကိုေတာ့ သက္ေသ အေထာက္အထား မလံုေလာက္လို႔ဆိုၿပီး ခ်န္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခုတခါမွာေတာ့ မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွားဟာ လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈကိုပါ က်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသ အေထာက္အထားေတြ ရွိတယ္လို႔ ICC က တရားသူႀကီးေတြက ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ICC ေျပာခြင့္ရသူ မစ္စ္ ေရာ့ဘ္လာက ေျပာခဲ့တာပါ။

“အခုဆိုရင္ မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွား စြဲခ်က္တင္ခံရတဲ့ အမႈေတြထဲမွာ လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္တာလည္း ပါ၀င္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွားဟာ သူ ပစ္မွတ္ထား သတ္ျဖတ္တဲ့ လူမ်ဳိးစု တခုစီကို လူမ်ဳိးႏြယ္ ပ်က္သုဥ္း ေလာက္တဲ့အထိ ကုိယ္ပိုင္း ဆိုင္ရာေရာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပါ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိခိုက္ ေစခဲ့ပါတယ္။”

သမၼတ ဘာရွားကေတာ့ သူ႔ကို စြဲခ်က္တင္ထားတာေတြကို ျငင္းဆို ထားပါတယ္။ အခုခ်ိန္ထိလည္း သူ႔ကို ႏုိင္ငံတကာက မဖမ္းရေသးပါဘူး။

အီးလစ္စ္ ကက္ပ္လာ (Elise Kepler) ကေတာ့ နယူးေယာက္ခ္ အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔က ႏုိင္ငံတကာ တရားမွ်တမႈ ေလ့လာေရး ဌာနက ျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာ အယ္လ္-ဘာရွားကို ICC က ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ထားတာကို ဆူဒန္အစိုးရ အေနနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာေအာင္လို႔ လံုၿခံဳေရး ေကာင္စီက ဖိအား ေပးသင့္တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

“မစၥတာ ဘာရွားနဲ႔ တျခား ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္တယ္လို႔ သံသယျဖစ္ရသူေတြ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံု႐ံုးကို ေရာက္လာေရး အတြက္ လံုၿခံဳေရး ေကာင္စီက လုပ္သင့္ လုပ္ထုိက္တာကို ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါမွပဲ တရားမွ်တမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပစ္မႈ ထင္ရွားရွိေၾကာင္း စီရင္တာနဲ႔တင္ မလံုေလာက္ပါဘူး၊ တရားခံေတြ တရား႐ံုးကို ေရာက္လာဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။”

မစၥတာ ဘာရွားဟာ အာဏာရ ႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္တဦး အေနနဲ႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အျဖစ္ ICC ရဲ႕ စြဲခ်က္ တင္ျခင္းကို ခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာ ဘာရွားကို ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ထားတာကို အာဖရိက သမဂၢလို ေဒသတြင္း အဖြဲ႔အစည္း အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက ကန္႔ကြက္ ထားပါတယ္။ မစၥတာ ဘာရွားကို ဖမ္းဆီး လိုက္တာဟာ ဒါေဖာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္ကို အဟန္႔ အတားေတြ ျဖစ္ေစလိမ့္မယ္လို႔ သူတို႔က ယူဆ ေနတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုလသမဂၢ ကိန္းဂဏန္းေတြ အရ လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ ႏွစ္က စတင္ခဲ့တဲ့ ဆူဒန္ႏုိင္ငံ အေနာက္ပိုင္း ဒါေဖာေဒသက ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ လူေပါင္း ၃၀၀,၀၀၀ အထိ ေသဆံုးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref: VOA News