လူထုေတာ္လွန္ေရး - အဂ္ါေျခာက္ရပ္၊ စစ္မ်က္ႏွာငါးသြယ္ (အပိုင္း-၁)

ကမၻာ့သမိုင္းအဆက္ဆက္တြင္ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လူထုေတာ္လွန္ေရး မ်ားျဖင့္ စနစ္ဆိုးမ်ား ေျပာင္းလဲခဲ့ၾကသည္။ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ား ျပဳတ္က်ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ လူထုေတာ္လွန္ေရးမ်ားကို ေလ့လာ၍ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ မိုက္ကယ္ အီလြက္ဘိတ္မင္က ႏွစ္ဆယ္ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းကာလ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရး ပညာရပ္တြင္ အေရးၾကီးဆံုး စစ္ပြဲ ပံုသ႑ာန္တခု ျဖစ္ေသာ လူထု ေတာ္လွန္ေရးပံုစံ ကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။

စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္ ေလာ့ရင့္၏ Seven Pillars of Wisdom ႏွင့္ ၀င္းဂိတ္၏ military philosophies မ်ားသည္ ဖိႏွိပ္မွဳ မ်ားေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာေသာ ေတာ္လွန္ေရး ယဥ္ေက်းမွဳ ရွိေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ဆီေလ်ာ္မွဳ မရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိရာမွ အဂၤါေျခာက္ရပ္ႏွင့္ စစ္မ်က္ႏွာ ငါးသြယ္ေပၚတြင္ အေျခတည္ထားေသာ လူထု ေတာ္လွန္ေရးပံုစံ ေပၚေပါက္ လာရျခင္းျဖစ္သည္။

အဂၤါေျခာက္ရပ္
မည္သည့္ ေတာ္လွန္ေရးတြင္မဆို ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေသာ အဂါၤရပ္မ်ား ျပည့္စံုရမည္ ျဖစ္သည္။ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား အရ လူထုေတာ္လွန္ေရး ပံုစံ အဂါၤေျခာက္ရပ္ႏွင့္ ညီေသာ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား (ဥပမာ- အင္ဒိုခ်ိဳင္းနား၊ အယ္ဂ်ီးရီးယား၊ က်ဴးဘား) တြင္ လူထုမွ ေအာင္ပြဲ ခံႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ အဂါၤေျခာက္ရပ္ ျပည့္စံုေအာင္ မဖန္တီးႏိုင္ခဲ့ေသာ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား (ဂရိ၊ မေလး၊ အင္ဒိုနီးရွား) တြင္မူ ေအာင္ပြဲရရန္ ေႏွာင့္ေႏွးခဲ့ရသည္။

အဆိုပါ လူထုေတာ္လွန္ေရး အဂၤါေျခာက္ရပ္မွာကား
(၁) ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာ
(၂) ေတာ္လွန္ေရးအေျခအေန
(၃) ေတာ္လွန္ေရး ဦးေဆာင္မွဳႏွင့္ ဦးေဆာင္အဖြဲ႔အစည္း
(၄) လူထုပံ့ပိုးမွဳ
(၅) အားသာခ်က္ရွိေသာ ပထ၀ီ၀င္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ား
(၆) စစ္မ်က္ႏွာအားလံုးတြင္ စနစ္က်ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ စသည္တို႕ျဖစ္ၾကသည္။

(၁) ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာ
တိုင္းျပည္တျပည္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရမွ ျပည္သူလူထုအား မတရားဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ျခယ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ေသာ အခါ၊ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားတြင္ မိမိတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးရာ အျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ မရွိေသာအခါ၊ တိုင္းျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ မူ၀ါဒမ်ားသည္ လူ႔ေဘာင္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားျဖင့္ မကိုက္ညီေသာ အခါႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ စနစ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားတြင္ ျပည္တြင္း အေျခအေန ယိုယြင္း ပ်က္စီးမွဳမ်ားကို ျပဳျပင္ႏိုင္ေသာ စြမ္းရည္မ်ား မရွိေသာအခါ ေတာ္လွန္ေရး အလားအလာ တရပ္သည္ ေပၚေပါက္ လာရစျမဲသာ ျဖစ္သည္။

လူ႔ေဘာင္တရပ္တြင္ ထိုသို႕ေသာ ေတာ္လွန္ေရး အလားအလာ အျမစ္တြယ္ေနျပီ ဆိုပါက ဒုတိယ အဂၤါရပ္ျဖစ္ေသာ ေတာ္လွန္ေရး အေျခအေနတခု ေပၚေပါက္ လာရန္ လိုအပ္သည္။ အေထြေထြ သပိတ္မ်ား၊ အာဏာ ဖီဆန္မွဳမ်ားသည္ အဆိုပါ ေတာ္လွန္ေရး အေျခအေနတခု ေပၚေပါက္လာေစရန္ ျမွင့္တင္ေပးေသာ နည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

Ref: ခင္မမမ်ိဳး (၃၀၊ ၈၊ ၂၀၀၈)