ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (၄)

ခင္မမမ်ဳိး

October 5, 2012 0 Comment

မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးဆက္မ်ား (strategic implications)

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းလို႔ မရႏိုင္ဘဲ၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံအ မ်ားစုက စစ္ေရးေျဖရွင္းမႈ နည္းလမ္းကိုသာ အသံုးျပဳ လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေဒသတြင္းသာ မကဘဲ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လံုျခံဳေရးနဲ႔ စီးပြားေရး ဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္မ်ား ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္း ထားၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္မ်ား ျဖစ္ပြား လာႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ conflict scenarios ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၾကရာမွာ တ႐ုတ္- အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈ၊ အာဆီယံ-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ထိုင္၀မ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတြ ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆ ထားၾကပါတယ္။

(၁) တ႐ုတ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ (PRC-ASEAN Confrontation)

တ႐ုတ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္ပြားမႈဟာ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက အစပ်ဳိးတာ မဟုတ္ဘဲ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံက အစပ်ဳိးမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္ေရးစြမ္းရည္၊ စစ္ အင္အား၊ သမိုင္းေၾကာင္းကို ရင္ဆိုင္ ယွဥ္ျပိဳင္ဖို႔ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက မ၀ံ့မရဲျဖစ္မွာ မလြဲေသခ်ာျဖစ္ေၾကာင္း ယူဆထား ၾကပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က အာဆီယံႏိုင္ငံ အမ်ားစုဟာ ျပည္တြင္းေရး ပဋိပကၡေတြမွာသာ အင္အားသံုးေျဖရွင္းတတ္ ၾကေပမယ့္ ျပည္ပ ပဋိပကၡေတြမွာေတာ့ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳဖို႔ ၀န္ေလးတဲ့ ဓေလ့ထံုးစံ ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဒသတြင္း အင္အားႀကီးႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ စစ္ေရး မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရးအရ၊ သံတမန္ေရး အရ ထိပ္တိုက္ျဖစ္မယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကိုေတာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ရွားေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက အစပ်ဳိးလိုက္တဲ့ စစ္ေရး ပဋိပကၡ ဆိုတာကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် နည္းပါတယ္။

၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ “Law on the Territorial Waters and their Contiguous Areas” ထဲမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ထဲက ကၽြန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုအပ္ရင္ စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းခြင့္ကို ခြင့္ျပဳထားပါ တယ္။ အကယ္၍ ဒီဥပေဒကို အသံုးျပဳၿပီး စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းမႈသာ တ႐ုတ္ဘက္က လုပ္လာခဲ့မယ္ ဆိုရင္ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံေတြ အၾကားမွာ ေပၚ ထြက္လာႏိုင္တဲ့ cordial relations ကို ထိခိုက္ရံုသာမက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ပန္စတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ကိုပါ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နယူးဇီလန္က ပါေမာကၡ You Ji က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကစတင္တဲ့ စစ္အင္အား သံုးမႈ ရွိလာခဲ့ရင္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ရာမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာဆီယံက လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ “constructive engagement” မူ၀ါဒ ရပ္ဆိုင္းသြားမႈ၊ အာဆီယံ တြင္းႏွင့္ အာဆီယံျပင္ပႏိုင္ငံမ်ားစုေပါင္း၍ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအား containment policy ခ်မွတ္က်င့္သံုးရန္ အားထုတ္မႈ၊ တ ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ Aggression ကို ႏိုင္ငံတကာမွ သတိျပဳသြားမႈ စတဲ့ ဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ႏိုင္ငံေရးဆိုးက်ဳိးေတြသာမကပဲ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို မွီခိုေနရတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈကိုလဲ ထိ ခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႔ စီးပြားေရးမတည္ၿငိမ္မႈကေနတဆင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ legitimacy ကိုပါ ဆက္လက္ထိခိုက္သြား ႏိုင္ေၾကာင္း You Ji က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ အက်ဳိးဆက္ေတြဟာ ပဋိပကၡရဲ႕ အတိမ္အနက္ေပၚမွာလဲ မူတည္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းထား ၾကပါတယ္။ ေသးငယ္တဲ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈေတြမွာ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈကို စစ္ေရးနဲ႔ ေျဖရွင္းမႈ ုျပဳလုပ္ၿပီး၊ ပံုမွန္ကုန္ သြယ္ေရးကို ဆက္လက္ထားရွိဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေပမယ့္၊ ပဋိပကၡႀကီးထြားလာတာနဲ႔အမွ် Bilateral trade ကို မလြဲသာမ ေရွာင္သာ ထိခိုက္လာမွာပဲျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားၾကပါတယ္။ တစထက္တစ အင္အားႀကီးမားလာတဲ့ တ႐ုတ္ေရတပ္ရဲ႕ စြမ္းရည္ကိုလဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုေၾကာင္း လံုျခံဳေရးနဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာ ဆန္းစစ္သူမ်ားက တင္ျပထားၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ blue water navy အဆင့္ျမွင့္တင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ ပုလဲသြယ္မဟာဗ်ဴဟာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မႈ အပါအ၀င္ ေရရွည္ မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း က တ႐ုတ္ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြကို “litmus test” အေနနဲ႔ သေဘာထားၿပီး ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔လိုေၾကာင္း အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက ဆိုထားၾကပါတယ္။

စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေပၚမွာတင္မက အာဆီယံနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတို႔ အေပၚမွာလဲ ဆိုးရြားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးဆက္ေတြ ရွိလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ထဲမွာ ပါ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးစီးပြားေတြက ႏိုင္ငံအလုိက္ ကြဲျပားမႈေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္လဲ (၁၉၉၅) ခုမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Mischief Reef incident မွာ အာဆီယံရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာင္တ ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာဆီယံအဖြဲ႔အတြင္းမွာ တစံုတရာ sense of unity ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါ တယ္။ အခ်ဳိ႕အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ လံုျခံဳေရး ကၽြမ္းက်င္သူေတြက တ႐ုတ္ရဲ႕ hard line approach ကို လူသိရွင္ၾကား ေ၀ဖန္လာတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအတြင္းမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို အားေပးေထာက္ခံတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားလဲ ရွိ တယ္လို႔ အခ်ဳိ႕က ေ၀ဖန္ေထာက္ျပၾကေပမယ့္ ပညာရွင္ အမ်ားစုကေတာ့ ျပင္ပကေပၚထြက္လာတဲ့ ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈ ရွိလာ တဲ့အခါ ညီညြတ္ေရးေပၚထြက္ လာတတ္ေၾကာင္း လက္ခံထားၾကၿပီး၊ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ အၾကား စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းဖို႔ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြ ညီညြတ္ သြားၾကမယ္လို႔ ခန္႔မွန္း ထားၾကပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေနာက္ထပ္ေသခ်ာေနတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္ တခုကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အတြင္းမွာ စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ ေပၚထြက္ လာတာနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔ အၾကား ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္ လာႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ သံတမန္ေရးရာ အရ ဘယ္လိုပဲ အျပန္အလွန္ အလည္အပတ္ သြားမႈေတြ၊ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုမႈေတြ ရွိေနတယ္ ဆိုေပမယ့္ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ အၾကားမွာ တဘက္နဲ႔တဘက္ သံသယျဖစ္မႈေတြ၊ မယံုၾကည္မႈေတြ၊ ေျခလွမ္းေစာင့္ၾကည့္မႈေတြက ရွိေနၾကဆဲပါ။ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အေရးေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ အၾကားမွာ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈ ျဖစ္ပြား လာႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အေျခအေန ဆိုးႀကီး အထိ ခန္႔မွန္းေျပာဆိုေနၾကသူေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုသာျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေဒသတြင္းမွာ ရွိတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အပါအ၀င္ တ႐ုတ္ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား အေနနဲ႔ ဘက္မလိုက္ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ အေျခအေန (neutral position) မွာ ရွိဖို႔ဆိုတာ အလြန္ပဲ ခဲယဥ္း လွပါတယ္။ လက္ရွိ အေျခအေန အထိေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈေတြမွာ ဘက္မ လိုက္မူ၀ါဒကို က်င့္သံုးေနဆဲမို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အစပ်ဳိး လိုက္တဲ့ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတာ့ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ေခ် မရွိဘူးလို႔ သံုးသပ္ၾကသူေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။

၀ါရွင္တန္အေနနဲ႔ U.S.-Philippine Mutual Defense Treaty ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အလို အေလ်ာက္ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ မရွိေၾကာင္းနဲ႔ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုစဥ္ တုန္းက မနီလာ အေနနဲ႔ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈမွာ ပါ ၀င္ေသးျခင္း မရွိေၾကာင္း အၾကိမ္ၾကိမ္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကား ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို အေၾကာင္းျပၿပီး (၁၉၉၅) ခု၊ Mischief Reef အေရးျဖစ္စဥ္က အေမရိကန္က လက္ေရွာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားတဘက္မွာလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အတြင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ပူးတြဲစစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြ ျပဳလုပ္လာတာေၾကာင့္ အေမရိကန္က ဘက္မလိုက္မူ၀ါဒကို ဘယ္ အတိုင္းအတာအထိပဲ က်င့္သံုးႏိုင္မလဲဆိုတာ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆို လာခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေရးပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ ကၽြန္းတခုခုကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက စစ္ေရးအရ တိုက္ခိုက္မႈ ျပဳလုပ္တာနဲ႔ recognized territorial waters (သို႔မဟုတ္) the high seas မွာ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ ေရတပ္သေဘၤာကို တ႐ုတ္ ေရတပ္သေဘၤာက တိုက္ခိုက္တာကေတာ့ အေျခအေန မတူႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားၾကပါတယ္။ ပင္လယ္ျပင္မွာ ေရ တပ္ခ်င္း ထိေတြ႔မႈျပဳလုပ္လာခ်ိန္မွာေတာ့ စစ္ေရးမဟာမိတ္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ပါ၀င္ ပတ္သက္မႈေတြ မလြဲမေသြ လုပ္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆို လာခဲ့ၾကပါတယ္။ အာရွေဒသ အတြင္း အေမရိကန္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑ကို ေလ့လာတဲ့ ပညာရွင္မ်ား ကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အတြင္းမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေရတပ္ရဲ႕ စစ္အင္ အားသံုးမႈေတြ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ မလြဲမေသြ တုန္႔ျပန္မႈ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ မျပဳလုပ္ခဲ့ရင္ အာရွ ေဒသမွာရွိတဲ့ US credibility ကို ထိခိုက္ဖြယ္ရာ ရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးဟာ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအၾကားက ဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္ဖြယ္ အက်ဳိး ဆက္ေတြ ရွိသလို၊ အေမရိကန္နဲ႔ အာဆီယံတို႔အၾကားက ဆက္ဆံေရးအေပၚမွာလဲ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္ေတြ ရွိလာ ႏိုင္ပါတယ္။ အႀကီးမားဆံုးကိစၥရပ္ကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမွာ ပါ၀င္ပတ္ သက္လာခ်ိန္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္က တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းမႈကို စစ္ေရးနည္းနဲ႔ တုန္႔ျပန္ဖို႔ဆိုရာ မွာ အနည္းဆံုး အာဆီယံႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ေထာက္ခံမႈနဲ႔ operational ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ logistical ပိုင္းဆိုင္ရာ စစ္ေရးေထာက္ ခံမႈ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံဟာ အျငင္းပြားမႈမွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ႏိုင္သလို၊ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ပတ္ သက္မႈ မရွိေပမယ့္လဲ မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာက်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံလဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စစ္ေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒီ လို အေမရိကန္- တ႐ုတ္ စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ပတ္ သက္မႈမရွိတဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံဟာ စင္ကာပူႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမ ရိကန္တို႔ အၾကားမွာ ၾကားညပ္တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္ေခ် ရွိတယ္လို႔ ယူဆ ထားၾကပါတယ္။

(၂) အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္း ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ

ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအၾကားက အျငင္းပြားမႈတင္ မကပဲ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္း ခ်င္း ပိုင္ဆိုင္မႈအဆို တေနရာတည္းျဖစ္ေနတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် နည္းတယ္ ဆိုေပမယ့္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္း ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကိုလဲ ခ်န္ရစ္ထားလို႔ မရပါဘူး။ ဒီလိုသာ ျဖစ္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွေရးရာမွာ ရွိေနတဲ့ အာဆီယံရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ ေမွးမွိန္သြားႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါတယ္။ Spratlys နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာဆီ ယံႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား စစ္ေရးထိေတြ႔မႈဟာ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္၊ ASEAN Declaration on the South China Sea မွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္တခ်က္ျဖစ္တဲ့ “the necessity to resolve all sovereignty and jurisdictional issues pertaining to the South China Sea by peaceful means, without resort to force.” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာက္ဖ်က္လိုက္သလို ျဖစ္ သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈပဋိပကၡထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ ပါ၀င္ေနတဲ့ အာဆီ ယံႏိုင္ငံမ်ားက စာခ်ဳပ္ပါ အခ်က္ အလက္မ်ားကို ေစာင့္ထိန္းဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႔ရွိ ထားပါတယ္။ အကယ္၍ အာဆီယံတႏိုင္ငံက ေဖာက္ဖ်က္လာခဲ့မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အာဆီယံ အဖြဲ႔တြင္းက ေန ၀ိုင္း၀န္း ထုတ္ပယ္ အေရးယူမႈေတြ ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္း ထားၾကပါတယ္။

(၃) ထိုင္၀မ္ႏွင့္ အာဆီယံအၾကား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္းမွာ စစ္အင္အားအသံုးျပဳၿပီး၊ ေရပိုင္နက္ အဆိုျပဳမႈကို ပထမဆံုးျပဳလုပ္ ခဲ့တာက ထိုင္၀မ္ျဖစ္ ပါတယ္။ (၁၉၅၀) ခုႏွစ္မွာ Itu Aba အေျခစိုက္ ဖိလစ္ပို္င္ လူမ်ဳိးေတြကို စစ္အင္အား သံုးၿပီး ဖယ္ရွား ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ တိုင္ေပရဲ႕ မူ၀ါဒက ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အေရးကို စစ္အင္အားမသံုးပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖ ရွင္းႏိုင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္၊ ASEAN Declaration on the South China Sea ကို ထိုင္၀မ္က လက္ခံ အတည္ျပဳ ထားပါတယ္။

အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက ထိုင္၀မ္အေနနဲ႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈကို စစ္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းၿပီး၊ ဆံုး႐ွံဳးေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး status ကို ျပန္လည္ျမွင့္တင္ လာႏိုင္ေၾကာင္း သံသယ ရွိၾကေပမယ့္၊ ပညာရွင္အမ်ားစု ကေတာ့ ဒီလိုျပဳလုပ္ျခင္း အားျဖင့္ ထိုင္၀မ္အေပၚ က်ေရာက္ လာမယ့္ မဟာဗ်ဴဟာ ဆိုးက်ဳိးေတြကို ထိုင္၀မ္အေနနဲ႔ ထည့္ သြင္းစဥ္းစားမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ ထားၾကပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးမွာ ထိုင္၀မ္ အေနနဲ႔ စစ္အင္အား သံုးျဖရွင္းမႈ ျပဳလုပ္လာခဲ့ရင္ လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ “informal diplomacy” အားထုတ္ ၾကိဳးပမ္းမႈေတြ အားလံုးကို ထိခိုက္ သြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ ေဒသတြင္းဆိုင္ရာ စီးပြားေရး အဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) forum စတာေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေတြ ႐ုတ္သိမ္း ခံရတဲ့အထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ရဲ႕ ပါ၀ါကို ထိန္းညွိဖို႔အတြက္ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ထိုင္၀မ္တို႔ အၾကားမွာ မဟာမိတ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔လိုေၾကာင္း ပညာရွင္အခ်ဳိ႕က အၾကံေပးခ်က္ေတြ ရွိေပမယ့္ ထိုင္၀မ္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံမ်ား အၾကား က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ေဘက်င္းအေနနဲ႔ တ႐ုတ္အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားအေပၚ အာဆီယံႏိုင္ငံ မ်ားက သစၥာမဲ့ မႈလို႔ ယူဆ သြားႏိုင္ဖြယ္ ရွိေၾကာင္းကိုလဲ ေ၀ဖန္ေျပာဆို ထားၾကပါတယ္။ ဒီလိုသာ ယူဆသြားခဲ့ရင္ ျပႆနာေျဖရွင္းတဲ့ ေဆးၿမီးတို မျဖစ္ပဲ၊ ျပႆနာ မီးထြန္းရွာသလို ျဖစ္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပ ထားၾကပါတယ္။ ထိုင္၀မ္ အေနနဲ႔လဲ သံတ မန္ေရးရာ ဆက္ႏြယ္မႈေတြ ခိုင္ျမဲေရးကိုေတာင္ ၾကိဳးပမ္းေနရဆဲကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ စစ္ေရးမဟာမိတ္ဖြဲ႔မႈ အဆင့္ေတြ ထဲအထိ တိုး၀င္လာႏိုင္ေခ် မရွိေသးေၾကာင္း၊ သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။

(၄) ထိုင္၀မ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔အၾကား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ထိပ္တိုက္စစ္ေရးရင္ဆိုင္မႈကို ထိုင္၀မ္က စတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ ေခ်ကေတာ့ မရွိသေလာက္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဘက္က စတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ေခ် ရွိတာေၾကာင့္ ဒီက႑ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ထိုင္၀မ္ မလုပ္ခ်င္ဆံုး အရာက ေဘဂ်င္းအေနနဲ႔ ထိုင္၀မ္ကို စစ္ ေရးအရ တိုက္ခိုက္မႈ တစံုတရာ ျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ လမ္းစတခု သြားေပးလိုက္တဲ့ အရာပဲ ျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ပညာရွင္အမ်ား စုက ခန္႔မွန္းထားၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ တ႐ုတ္ဘက္က စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ ရွိလာခဲ့ရင္ေတာ့ အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံ အမ်ားစုက ထိုင္၀မ္ဘက္မွာ ၀င္ေရာက္ရပ္တည္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း တြက္ခ်က္ထားၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔လဲ ဆံုး႐ွံဳးမႈက ရယူမႈထက္ ပိုမ်ားႏိုင္တာေၾကာင့္ ဒီ scenario က ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အနည္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္က Itu Aba ကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ထိုင္၀မ္ဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ အျဖစ္ခံမွာ မဟုတ္ ေၾကာင္း ယူဆထားသူ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။

(၅) အျခား အက်ဳိးဆက္မ်ား

ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္းက စစ္ေရးပဋိပကၡေတြကို ဘယ္သူကပဲစစ၊ ဘယ္သူေတြပဲ ပါပါ၊ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ ဆိုးရြားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးဆက္မ်ားစြာ ေပၚထြက္လာမယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ပထမဦးဆံုး အေနနဲ႔ ေဒသ တြင္း စီးပြားေရးအေျခအေနကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ စီးပြားေရးရာ မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက ဒါဟာအာရွတိုက္ စီးပြား ေရးရဲ႕ fatal blow ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္။ ျပည္ပ သယံဇာတ တင္သြင္းမႈ အေပၚမွာ မီွခိုေနရၿပီး၊ တ႐ုတ္ နဲ႔ အျခားအေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကေန တိုက္႐ိုက္ အက်ဳိးအျမတ္ရေနတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အတြက္ ကေတာ့ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုႀကီး တခုလံုး ၿပိဳလဲသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္ မကဘဲ ႏိုင္ငံတကာ ေရေၾကာင္းသြား လာေရးကို ထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကမာၻ႔ ကုန္သြယ္ေရးကို ထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡနဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အျခားဥေရာပႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရး တည္ၿငိမ္မႈ အေျခအေနကိုလဲ ၿခိမ္းေခ်ာက္လာမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ လက္တင္အေမရိက၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြကိုလဲ ကေမာက္ကမ ျဖစ္သြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ ျဖစ္ပြားမႈဟာ ဘယ္ႏိုင္ငံအတြက္မွ အက်ဳိးအျမတ္ရရွိမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ ႏိုင္ငံအားလံုး အေနနဲ႔ “lose-lose” political decisions ေတြကိုပဲ ခ်ၾကရမယ့္ အေျခအေနကို တြန္းပို႔ လိုက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွ႕ပိုင္းမွာ ဆိုခဲ့ဖူးသလို Freedom of Navigation ကို ထိခိုက္မႈဟာ ကမာၻ႔စီးပြားေရး၊ ကုန္သြယ္ေရး၊ လံုျခံဳေရးအေျခ အေနႀကီး တခုလံုးကို ကၽြမ္းထိုးေမွာက္ခံု လုပ္ပစ္လိုက္မွာ မလြဲေသခ်ာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္ေတြ ျဖစ္ပြားလာေအာင္ စတင္လိုက္မယ့္ ခလုတ္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရ လက္ထဲမွာျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ အမ်ားစုက လက္ခံထားၾကၿပီး၊ တ႐ုတ္ရဲ႕ Beijing’s Policy Dilemma ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါ တယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

Ref: ေန႔သစ္္