ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (၂)

September 30, 2012

The Scarborough Shoal incident ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္မ်ား

၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အတြင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ The Scarborough Shoal incident က ကမၻာ့ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္ခံုကိုပါ လႈပ္ရွား သြားေစခဲ့ပါတယ္။ The Scarborough Shoal ရဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ အမည္က Panatag Shoal ျဖစ္ၿပီး၊ တ႐ုတ္အမည္က Huangyan Dao ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျဖစ္ရပ္ကို အမည္သံုးမ်ဳိးနဲ႔ သတ္မွတ္ ေခၚတြင္ ေနၾကပါတယ္။ မနီလာနဲ႔ (၃၅၀) ကီလိုမီတာ အကြာမွာရွိၿပီး၊ ေဟာင္ေကာင္ အေရွ႕ပိုင္းကေန ကီလိုမီတာ (၈၀၀) အကြာမွာ ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္က Scarborough’s lagoon အနီးမွာ တာ၀ါတခု တည္ေဆာက္ ထားခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၆) ရက္ေန႔မွာေတာ့ Scarborough Shoal မွာရွိတဲ့ Masinloc town ကို ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ အျဖစ္ အတည္ျပဳ ခဲ့ပါတယ္။

Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ marine resources ေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြ ေရာက္ရွိ လာတတ္တဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက ပိုင္နက္ အျဖစ္ ေၾကျငာ ထားတာေၾကာင့္ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတြ ျဖစ္ပြားေလ့ ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာသားေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္က ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္၊ ေမလမွာ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာတစီးကို ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ ကင္းေထာက္ ေရယာဥ္က နစ္ျမဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရတပ္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႔နဲ႔ ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႔ တ႐ုတ္က ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္းဆို ခ်က္ကို ဖိလစ္ပိုင္က ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ တ႐ုတ္ သေဘၤာေတြနဲ႔ စစ္ေလယာဥ္ အခ်ဳိ႕ကို Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ ေတြ႔ရွိရတဲ့ အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို diplomatic protest ျပဳလုပ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ မတ္လနဲ႔ ဧၿပီလေတြ တေလွ်ာက္မွာ ဒိုင္းနမိုက္မ်ား သယ္ေဆာင္လာတဲ့ တ႐ုတ္ သေဘၤာေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္က ေျခာက္လွန္႔ ပစ္ခတ္ၿပီး၊ ေဒသတြင္း ကေန ထြက္ခြာခိုင္းရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ အာဆီယံနဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ အၾကား Declaration on the Conduct of Parties on the South China Sea သေဘာ တူညီခ်က္ ရရွိတဲ့အတြက္ ပဋိပကၡေတြက အနည္းငယ္ ၿငိမ္သက္ သြားပါ တယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လမွာ Scarborough Shoal မွာ ရွိတဲ့ Masinloc town ကို ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ အျဖစ္ အတည္ျပဳ ေၾကျငာၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး စစ္သေဘၤာႀကီး ျဖစ္တဲ့ Raja Humabon ကို Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ ကင္းလွည့္ဖို႔ ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္က ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တုံ႔ျပန္တဲ့ အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး maritime patrol ship ျဖစ္တဲ့ Haixun-31 ကို ဖိလစ္ပိုင္ အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္း ၿပီး စင္ကာပူကို သြားဖို႔ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတ က ေဘဂ်င္းအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံငယ္ေလးေတြကို ၿခိမ္းေခ်ာက္ အႏိုင္က်င့္မႈေတြကို ရပ္တန္႔ဖို႔နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ ေရပိုင္နက္ကို က်ဴးေက်ာ္ ၀င္ေရာက္ျခင္း မျပဳဖို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ (၈) ရက္ေန႔မွာ ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္ ကင္းေထာက္ ေလယာဥ္က Scarborough Shoal မွာ တ႐ုတ္ငါး ဖမ္းသေဘၤာရွစ္စီး ေက်ာက္ခ် ရပ္နားထားတာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလ (၁၀) ရက္ေန႔မွာ ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္သားေတြက ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြကို တက္ေရာက္ စစ္ေဆးခဲ့တာမွာ marine species မ်ား ေတြ႔ရွိရတဲ့ အတြက္၊ ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးက တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြဟာ တရားမ၀င္ ငါးခိုးဖမ္းမွုေတြနဲ႔ ရွားပါး ေရသတၱ၀ါေတြကို ဖမ္းဆီးမႈေတြ ျပဳလုပ္ ေနေၾကာင္း ေျပာဆို ခဲ့ပါတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ တ႐ုတ္ေရတပ္ ကင္းလွည့္ေရယာဥ္ ႏွစ္စင္းျဖစ္တဲ့ China Marine Surveillance 75 (Zhongguo Haijian 75) နဲ႔ China Marine Surveillance 84 (Zhongguo Haijian 84) တို႔က ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္စစ္သေဘၤာ BRP Gregorio del Pilar နဲ႔ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြ အၾကားမွာ ၀င္ေရာက္ ေနရာယူၿပီး၊ တ႐ုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြကို ကာကြယ္ ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဧၿပီလ (၁၂) ရက္ေန႔ မွာေတာ့ ေနာက္ထပ္ တ႐ုတ္သေဘၤာ တစီးက ေဒသထဲကို ထပ္မံ ၀င္ေရာက္ လာတာေၾကာင့္၊ ရိကၡာနဲ႔ ေလာင္စာ ျဖည့္တင္းရန္ အေၾကာင္းျပၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ စစ္သေဘၤာက ေဒသတြင္းကေန ထြက္ခြာေပးလိုက္ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြား လာပါတယ္။ တ႐ုတ္ထုတ္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႔ လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ ေပၚထြက္ လာပါတယ္။ Governor Joey Salceda ဆိုသူက တိုင္း ျပည္ရဲ႕ နယ္ေျမနဲ႔ အမ်ဳိးဂုဏ္၊ ဇာတိဂုဏ္ကို တိုင္းတပါးက ၿခိမ္းေခ်ာက္ လာခ်ိန္မွာ ဖိလစ္ပိုင္ လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ညီညြတ္မႈကို ျပတဲ့ အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ ထုတ္ကုန္ ပစၥည္းမ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႔ စည္းရံုး ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို သပိတ္ေမွာက္ျခင္း အားျဖင့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ စစ္ေရး အင္အားကို အႏိုင္ယူႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္၊ တ႐ုတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံငယ္မ်ားကို စီးပြားေရး၊ စစ္ေရး နယ္ခ်ဲ႕တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာကို ႏိုင္ငံတကာက သတိျပဳမိ လာေအာင္ လုပ္ႏိုင္ေၾကာင္း သပိတ္ေမွာက္ သူေတြက ယံုၾကည္ ထားၾကပါတယ္။ U.S. Pinoys for Good Governance နဲ႔ ဖေလာ္ရီဒါ အေျခစိုက္ ဗီယက္နမ္ အမ်ဳိးသား အင္အားစုေတြ ကလဲ တ႐ုတ္ပစၥည္းေတြကို သပိတ္ေမွာက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ (၂၀) ရက္ေန႔မွာ ဖိလစ္ပိုင္ တကၠသိုလ္ရဲ႕ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ တိုက္ခိုက္ျခင္း ခံခဲ့ရၿပီး၊ တိုက္ခိုက္ သူေတြက “We come from China! Huangyan Island is Ours ” ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ခ်န္ရစ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ တေန႔မွာ “Anonymous #Occupy Philippines” ဆိုတဲ့ အုပ္စုတခု က တ႐ုတ္ တကၠသိုလ္၊ မီဒီယာ သမဂၢ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာကို တို္က္ခိုက္ခဲ့ၿပီး “Chinese government is clearly retarded. Scarborough Shoal is ours!” ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ခ်န္ရစ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလ အတြင္းမွာ ေနာက္ထပ္ တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ပြားလာၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ Official Gazette၊ သမၼတရဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းဌာန၊ Presidential Museum ႏွင့္ စာၾကည့္တိုက္ စတာေတြ တိုက္ခိုက္ ခံခဲ့ရပါတယ္။

ေမလေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ကေန တ႐ုတ္ကို တင္ပို႔တဲ့ ငွက္ေပ်ာ္သီး ေတြကို တ႐ုတ္က ပိတ္ဆို႔ ျငင္းဆန္မႈေတြ ျပဳလုပ္ လာပါတယ္။ အရည္အေသြး မျပည့္မီွတာကို အေၾကာင္းျပၿပီး သေဘၤာလိုက္ ျပန္ပို႔တာေတြ အထိ ျဖစ္ပြား လာပါတယ္။ တ႐ုတ္ အာဏာပိုင္ေတြက ဖိလစ္ပိုင္ကေန တင္ပို႔တဲ့ နာနတ္သီးနဲ႔ အျခား သစ္သီး၀လံ မ်ားကိုလဲ စနစ္တက် စစ္ေဆးဖို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ လာပါတယ္။ တၿပိဳင္နက္ တည္းမွာပဲ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကေန ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံကို အလည္အပတ္ ခရီးသြားမယ့္ ခရီးစဥ္ေတြကို တ႐ုတ္ဘက္က ရပ္စဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ လာပါတယ္။

ေမလ (၁၁) ရက္ေန႔မွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ေဟာင္ေကာင္ တို႔မွာ ဆႏၵျပပြဲေတြ ျဖစ္ပြား လာခဲ့ပါတယ္။ မနီလာၿမိဳ႕ တ႐ုတ္ သံရံုးအ နီးမွာ တ႐ုတ္ရဲ႕ မူ၀ါဒေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး၊ လူ (၅၀၀) ခန္႔ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံက တ႐ုတ္သံ တမန္ေရးရာ မစ္ရွင္ေတြမွာလဲ ဆႏၵျပပြဲေတြ ျပဳလုပ္မယ္လို႔ ဆႏၵျပပြဲကို ဦးေဆာင္ က်င္းပသူေတြက ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ မနီလာ အေျခစိုက္ တ႐ုတ္သံရံုးက ဆႏၵျပပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးေတြ သံရံုးအနီးကို မလာဖို႔ သတိေပးတား ျမစ္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္၀မ္ကလဲ ဖိလစ္ပိုင္မွာ ေနထိုင္တဲ့ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံသား တ႐ုတ္မ်ားအတြက္ အလားတူ သတိေပးခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ဖိလစ္ပိုင္ သံရံုးေရွ႕မွာလဲ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ဳိး (၂၀၀) ေလာက္ သြားေရာက္စုေ၀း ဆႏၵျပခဲ့ ၾကပါတယ္။

ေဟာင္ေကာင္ဆႏၵျပပြဲကက်ေတာ့ တ႐ုတ္ရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈ အဆိုျပဳခ်က္ကို ေထာက္ခံတဲ့ အေနနဲ႔ ေဟာင္ေကာင္ အေျခစိုက္ ဖိလစ္ပိုင္သံရံုး အနီးမွာ ဆႏၵ ျပခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆႏၵျပသူေတြက သံတမန္ ၀န္ထမ္းေတြကို အိတ္ဖြင့္ေပးစာ တေစာင္ ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအိတ္ဖြင့္ေပးစာမွာ Scarborough Shoal ကို တ႐ုတ္က ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တာ ၁၂၇၉ ခုႏွစ္၊ Yuan Dynasty လက္ထက္ ကတည္းက ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပ ထားခဲ့ပါတယ္။ ေမလ (၁၂) ရက္ေန႔မွာေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအ ေျခစိုက္၊ ဖိလစ္ပိုင္ သံရံုးေရွ႕မွာ တ႐ုတ္လူမ်ဳိး ငါးဦးက “Huangyan Island will always belong to China” နဲ႔ “Keep your hands off Huangyan Island” ဆိုတဲ့ စာတမ္းမ်ားကို ကိုင္ေဆာင္ၿပီး ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

မၾကာခင္မွာပဲ Scarborough Shoal အနီးက ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္မွာ ေမလ (၁၆) ရက္ေန႔မွ ၾသဂုတ္လ (၁) ရက္ေန႔ အထိ ငါးဖမ္းျခင္း မျပဳၾကဖို႔ တ႐ုတ္ အစိုးရက ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာ ခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ကလဲ တ႐ုတ္ရဲ႕ ေၾကျငာခ်က္ကို အသိ အမွတ္မျပဳဘဲ ေမလ (၁၆) ရက္ေန႔မွ ဇူလိုင္လ (၁၅) ရက္ေန႔ အထိ ငါးဖမ္းျခင္း တားျမစ္ခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာပါ တယ္။ ယခုစာေရးခ်ိန္ စက္တင္ဘာလ အထိ ေနာက္ထပ္ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈမ်ား မျဖစ္ပြားေသး ေပမယ့္ Scarborough Shoal အနီး တ၀ိုက္မွာကေတာ့ တ႐ုတ္ သေဘၤာေတြနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ သေဘၤာေတြ အျပန္အလွန္ ေနရာ ယူထားၾကဆဲ ျဖစ္တာ ေၾကာင့္ မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ “cold standoff” အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Scarborough Shoal နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြ မၿပီးဆံုးေသးခ်ိန္မွာပဲ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၁) ရက္ေန႔မွာ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ (PLA) ေရတပ္ရဲ႕ missile frigate Dongguan ဟာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၊ Palawan ကၽြန္းရဲ႕ ေရမိုင္ ေျခာက္ဆယ္ အကြာမွာရွိတဲ့ Half Moon Shoal ကို ေရာက္ရွိၿပီး ကင္းလွည့္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ လာျပန္ပါတယ္။ Half Moon Shoal ဟာ Spratly Islands ရဲ႕ တစိတ္တပိုင္း ျဖစ္ၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပိုင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း တ႐ုတ္ဘက္က ေၾကျငာ ထားသလို၊ ဖိလစ္ပိုင္ကလဲ ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံရဲ႕ internationally defined exclusive economic zone (EEZ) အျဖစ္ အဆိုျပဳ ေၾကျငာ ထားပါတယ္။ ဒီေဒသကို တ႐ုတ္ေရတပ္ စစ္သေဘၤာေတြ ျဖတ္သန္း သြားလာ ခဲ့ဖူးၿပီး၊ ဖိလစ္ပိုင္ ေရတပ္နဲ႔ ထိေတြ႔တဲ့ incidents ေတြ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တ႐ုတ္ ေရတပ္က ျဖတ္သန္း သြားလာတာ မ ဟုတ္ေတာ့ဘဲ ကင္းလွည့္ လာတာကေတာ့ ပထမဦးဆံုး အႀကိမ္ ျဖစ္လာတဲ့ အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ တာ၀န္ရွိသူေတြ အ ၾကားမွာ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ တကၠသိုလ္၊ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒ ေလ့လာေရး သိပၸံက ႏိုင္ငံျခား စစ္သေဘၤာ ေတြအေနနဲ႔ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ေရပိုင္နက္ အတြင္းကို ၀င္ေရာက္ၿပီး ကင္းလွည့္ပိုင္ခြင့္ မရွိေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာခဲ့ပ့ါ တယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ စစ္ေရး ထိေတြ႔မႈေတြ ျဖစ္ပြား လာႏိုင္မလား ဆိုတာကိုေတာ့ ယေန႔ အခ်ိန္ထိမွာ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ ၾကေသးပါဘူး။ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈ ေတြကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းဖို႔ကိုေတာ့ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံ အမ်ားစုနဲ႔ အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ားက တိုက္တြန္း ေနၾကဆဲပါ။ ပဋိပကၡ ေျဖရွင္းေရး မူ၀ါဒမ်ားကိုလဲ သုေတသန အဖြဲ႔အစည္း မ်ားနဲ႔ ပညာရွင္ မ်ားစြာက တင္ျပ ေဆြးေႏြး ေနၾကပါတယ္။ သံတမန္ေရး၊ စစ္ေရး ထိေတြ႔မႈေတြ ျဖစ္ပြာ းသြားေစႏိုင္မယ့္ triggers နဲ႔ drivers ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၿပီး၊ ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲ သင့္တယ္ ဆိုတာကိုလဲ ေဆြးေႏြး ေဖာ္ထုတ္ ေနၾကပါတယ္။ Scarborough Shoal incident ဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္တို႔ အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားလာတာ ျဖစ္ေပမယ့္၊ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္ လယ္အေရးသာ စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတြအေနနဲ႔ ႀကီးထြား လာခဲ့ရင္ တိုက္႐ိုက္ ပါ၀င္ ပတ္သက္ေနတဲ့ အျခားႏိုင္ငံ မ်ားနဲ႔ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးစီးပြားရွိေနတဲ့ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံတို႔ကိုပဲ စစ္ပြဲထဲ ဆြဲသြင္းသလို ျဖစ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္၊ လူအမ်ား က ရင္တမမနဲ႔ ေလ့လာ သံုးသပ္ ေနၾကပါတယ္။ အခု ဆက္လက္ၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ အတြင္းက ေရပိုင္နက္ အျငင္း ပြားမႈေတြမွာ ပါ၀င္ ပတ္သက္ေနတဲ့ တ႐ုတ္၊ မေလးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဗီယက္နမ္၊ ဘ႐ူးႏိုင္း၊ ထိုင္၀မ္တို႔ရဲ႕ အၿပိဳင္အဆိုင္ အ ဆိုျပဳခ်က္မ်ား (competing claims) နဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ဳိးဆက္မ်ား (strategic implications) ကို ဆက္လက္ တင္ျပပါမယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ဳိး

Ref: ေန႔သစ္္