ျမန္မာ ဒု- ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးက 'ဒီမိုကေရစီ ေျခလွမ္းေတာ္ေတာ္ ေရာက္ေနၿပီ' ဟုေျပာ

ေသာၾကာေန႔၊ ဒီဇင္ဘာလ ၀၉ ရက္ ၂၀၁၁

ျမန္မာ ဒုတိယႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဦးေမာင္ျမင့္က သူ၏အစိုးရသည္ “ဒီမိုကေရစီေျခလွမ္း ေတာ္ေတာ္ ေရာက္ေနၿပီ” ဟု မဇၩိမ သတင္းဌာႏွင့္ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းခန္းတြင္ ေျပာၾကား သြားသည္။

အင္ဒိုနီးရွားႏို္င္ငံ ဘာလီကြ်န္းတြင္ ၾကာသပေတးေန႔က က်င္းပေသာ စတုတၱအၾကိမ္ ဘာလီဒီမိုကေရစီ ဖိုရမ္ကို တက္ေရာက္ ခဲ့သည့္ ဦးေမာင္ျမင့္ဟာ လူ႔အခြင့္အေရးသည္ ဒီမိုကေရစီ၏ ပင္မ ေဒါက္တိုင္ႀကီး ျဖစ္သည္ ဆိုသည္ကို လက္ခံေၾကာင္း ေျပာဆို သြားခဲ့သည္။

ကခ်င္ေဒသက စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္က သြားေရာက္ၿပီး အေထာက္ အပံ့မ်ား ေပးရန္ စီစဥ္ထားသည္ဟုလည္း ဦးေမာင္ျမင့္က မဇၩိမကိုေျပာသည္။

ဦးေမာင္ျမင့္က ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲသမာမႈမ်ားရွိသည္ဟူသည့္ ေျပာဆိုခ်က္မ်ားကို “မွားယြင္းတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ”ဟု ျငင္းဆန္လိုက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း အခ်ဳိ႕မွာ ႏိုင္ငံတကာ ကပင္ အတုယူရမည့္ ကိစၥဟု တင္စားေျပာသြားသည္။

ဦးေမာင္ျမင့္ကို မဇၩိမအယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးစိုးျမင့္က ေမးျမန္းထားျခင္းျဖစ္သည္။

ဒီမိုကေရစီအသြင္ အကူးအေျပာင္းေပါ့ေနာ္၊ တပ္ကလည္း စအာဏာသိမ္းကတည္းက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းၿပီ လို႔ေပါ့။ အစိုးရ ဘက္ကလည္း ေျပာတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္လိုမ်ဳိး အခ်က္ေတြက ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ ေျပာျပလို႔ရလဲ။ ဘယ္လို အခ်က္ေတြက ဥပမာ သတင္းစာ လြတ္လပ္ခြင့္လား။ ဒါမွမဟုတ္ ဘယ္လိုမ်ဳိး အခ်က္ေတြက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းၿပီလို႔ ေျပာလို႔ရလဲ။

“ဒီလိုၾကားျဖတ္ေျပာတာထက္စာလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းေတာ့ အရင္ သြားရလိမ့္ မယ္ထင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔က ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီကို က်င့္သံုးခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အဲဒီ အခ်ိန္တုန္းက ပါတီတြင္း အားၿပိဳင္မႈေတြ၊ ေနာက္တခါ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ခြဲထြက္လိုတဲ့ ဖက္ဒရယ္ ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ အတူ ျပည္တြင္းေရး မၿငိမ္မသက္မႈေတြ၊ ေသာင္းက်န္းသူေတြရဲ႕ ျပည္တြင္း မၿငိမ္မသက္ျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မႈေတြနဲ႔၊ အကုန္လံုး အေၾကာင္းေပါင္းေတြ စံုလာၿပီးေတာ့မွ တပ္မေတာ္က အာဏာ သိမ္းခဲ့တာျဖစ္တယ္။”

“၁၉၆၂ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္ အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီဟာ ႏိုင္ငံအတြက္ မေကာင္းမႈ ေတြကို ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတဲ့ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက လူႀကီးေတြရဲ႕ အယူအဆအရပဲ တပါတီစနစ္ကို သြားလိုက္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါ မွားတယ္ မွန္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့လည္း သမိုင္းက အဆံုးျဖတ္ ေပးၿပီးၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။”

“အဲဒီေတာ့ ဒီတပါတီစနစ္ရဲ႕ ဗဟိုဦးစီးတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္ရဲ႕ lag out ျဖစ္မႈေတြ၊ ေနာက္တခါ ျပည္တြင္းမွာ မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္မႈေတြ၊ ျပည္တြင္း မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္မႈဆိုတာလည္း အဓိကကေတာ့ ေသာင္းက်န္းသူေတြ ေၾကာင့္မို႔လို႔ ႏုိင္ငံ တႏိုင္ငံလံုးမွာ Law Enforcement မရွိတဲ့ ကိစၥေတြ၊ Peace and Stability မတည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြ အရ စီးပြားေရး ၿပိဳလဲမႈနဲ႔အတူ လူထုက လက္မခံႏိုင္ေလာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ ျပဳတ္က်သြားတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။”

“အဲဒီေတာ့ တပ္မေတာ္ အာဏာယူခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္ေနာက္ပိုင္းမွာ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ သြားခ်င္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို သြားဖို႔အတြက္ အခြင့္အေရး ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈ အရေရာ၊ ျပည္တြင္းက လူေတြရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈအရေရာ ဒီမိုကေရစီကို သြားမယ္ ဆိုၿပီးေတာ့မွ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အခိုင္အမာ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပမာအရ ေျပာရမယ္ဆိုလို႔ ရွိရင္ေတာ့ Rome wasn't built overnight တဲ့၊ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံႀကီးကို တန္းၿပီး တည္ေဆာက္လို႔ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ သိပ္ႏုနယ္ေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီမိုကေရစီကို သြားရင္းနဲ႔ အခ်ိန္တို အတြင္းမွာပဲ ၿပိဳကြဲ သြားတာေတြကိုလည္း အာဖရိကမွာ ေတြ႔ေနရ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ရွိတဲ့ လူႀကီးေတြက ဒီမိုကေရစီကို သြားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အခ်က္ သံုးခ်က္ အဓိက အေရးႀကီးတယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တယ္။ နံပတ္တစ္ အခ်က္ကေတာ့ Peace and Stability၊ နံပတ္ႏွစ္ ကေတာ့ Economic Development၊ နံပတ္သံုး ကေတာ့ Human Resources Development အဲဒီသံုးခ်က္ကို တည္ေဆာက္ ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ခံယူခဲ့တယ္။”

“ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒီ သံုးခ်က္ကို တည္ေဆာက္ေနရင္းနဲ႔ပဲ ခိုင္မာတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒရေအာင္ အမ်ဳိးသား ညီလာခံ ေခၚတယ္။ အမ်ဳိးသား ညီလာခံမွာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ အတြက္ အေျခခံရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ ႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒါေတြကို ဆက္လက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ရင္းနဲ႔ပဲ အားလံုး သိၿပီးျဖစ္တဲ့ အတိုင္း ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကိုလည္း ၉၂.၄၈ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ မဲဆႏၵေပးတဲ့ လူေတြရဲ႕ တခဲနက္ ေထာက္ခံမႈနဲ႔ အတည္ျပဳ ႏိုင္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရပဲ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္တယ္။ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံကို သြားေနတာျဖစ္တယ္။ ဒီမိုကေရစီ ဆိုတာကေတာ့ သူက စံႏႈန္းေတြကေတာ့ မတူႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔က အခု အင္မတန္ ႏုနယ္ေသးတဲ့ ရွစ္လသားသာရွိတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ရင့္က်က္ေနၿပီးတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတြ စံႏႈန္းနဲ႔ေတာ့လည္း အခုခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုမွ မတူႏိုင္ဘူး။”

“ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔သည္ ဒီေန႔ ဒီ Democracy Forum မွာ ဆူစီလိုဘန္ဘန္း ေျပာၾကားသြားတဲ့ အထဲမွာလည္း ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘာလဲ ဆိုလို႔ရွိရင္ Human Rights ဟာ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ Pillar ျဖစ္တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ လက္ခံတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ဟာ Human Rights ကိုလည္း တည္ေဆာက္ရမယ္။ Human Rights ကိုတည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔က National Human Rights Commission ဆိုတာကို ဦးျမ (ဦးမရ) ဦးစီးၿပီးေတာ့မွ ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ထားၿပီး ျဖစ္တယ္။”

“National Human Rights Commission ကလည္း Independent အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္ၿပီးေတာ့ သူလည္း ႏုိင္ငံေတာ္ အသစ္မွာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သမွ်ေတြ အားလံုးကို ၾကိဳးစားၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတာကို အားလံုးအသိပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီကို သြားမယ္ ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ တကယ့္ ႏိုင္ငံႀကီးေတြရဲ႕ ရင့္က်က္ၿပီးသား ဒီမိုကေရစီ အတိုင္းေတာ့လည္း ခ်က္ခ်င္း မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ သို႔ေသာ္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ လုပ္ေဆာင္ ေနတယ္။ ဒါကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာက က်ေနာ္တို႔ ေလးစားၿပီးေတာ့မွ အသိအမွတ္ ျပဳတာကိုလည္း ၾကားသိရပါတယ္။”

“အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဒီ Democracy Forum မွာ က်ေနာ္တက္ေရာက္တာ သံုးၾကိမ္ေျမာက္ ျဖစ္တယ္။ အရင္ အေခါက္ေတြ တုန္းက က်ေနာ့္ အေပၚမွာ စိတ္ဝင္စားမႈ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ဒီမိုကေရစီကို သြားမသြား ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ဝင္စားမႈ ရွိတယ္။ အခု တေခါက္ေတြမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီကို သြားေနၿပီ၊ ဒီမိုကေရစီကို က်ေနာ္တို႔က ေျခလွမ္းေတာ္ေတာ္ ေရာက္ေနၿပီ ဆိုတာေတြကို သိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ Acknowledge လုပ္တာနဲ႔အတူ က်ေနာ္တို႔ကို အားေပးတယ္လို႔ သိရတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔က အမ်ားႀကီး သူတို႔ကိုလည္း ေက်းဇူးတင္တယ္။ ဝမ္းလည္း ဝမ္းသာပါတယ္။”

အခု ရွစ္လတာ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းတဲ့ ကာလဆိုေတာ့ ႏုနယ္တာေတာ့ ဟုတ္တယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္လိုမ်ဳိးေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ ဒီမိုကေရစီ အတြက္ ဦးတည္တဲ့ အတိအက် လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္မယ္လို႔ စဥ္းစားထားလဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ National Human Rights Commission လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ ဆိုရင္ ျပည္သူေတြက သူတို႔ကို လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ရွိတယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး တိုင္ၾကားလို႔ ရတယ္၊ အဲဒီလို အေသးစိတ္ေတြေပါ့ေနာ္ လုပ္ေဆာင္မယ့္ လုပ္ငန္းေတြရွိသလား။

“National Human Rights Commission ကို ျပည္သူေတြက တဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစုအဖြဲ႔နဲ႔ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ နစ္နာမႈေတြ ရွိရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တယ္ ဆိုၿပီးေတာ့မွ တရားဝင္ေျပာၾကားထားၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ သိရပါတယ္။ တိုင္ၾကားစာ ေတြလည္း တခ်ဳိ႕ ေရာက္ရွိေနၿပီလို႔လည္း က်ေနာ္သိရတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း National Human Rights Commission က ခုမွ စၿပီးေတာ့မွ Establish လုပ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔အေနနဲ႔ အင္မတန္ကို လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြက အင္မတန္ က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ အခု က်ေနာ္ နားလည္ သေလာက္ကေတာ့ ဒါေတြအားလံုးကိုလည္း သူတို႔ စတင္ၿပီး ကိုင္တြယ္ ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္သိရတယ္။”

“အလားတူပဲ အခု ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္းမွာျဖစ္ေနတဲ့ ကခ်င္ေဒသမွာ ရွိေနတဲ့ တခ်ဳိ႕ေသာ နည္းနည္း ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ လူထု အခ်ဳိ႕အတြက္ကိုလည္း National Human Rights Commission ကပဲ တာဝန္ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တခ်ဳိ႕က ေနၿပီးေတာ့မွ သြားေရာက္ ၿပီးေတာ့မွ Assistance ေတြေပးမယ္ ဆိုတာလည္း က်ေနာ္ သိရွိရပါတယ္။”

အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ ထံုးစံအတိုင္းေပါ့၊ တျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳ၊ ေဒသအတြင္းက အေတြ႔ အၾကံဳေတြက ျမန္မာျပည္ အတြက္ေတာ့ တူတဲ့ေနရာ သံုးလို႔ရတဲ့ဟာေတြ ရွိမွာပါ။ အဲဒီေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရကေရာ ေဒသအတြင္းက ႏိုင္ငံေတြကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေထာက္ပံ့မႈေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီလိုမ်ဳိး လိုအပ္ရင္ ေတာင္းဆိုဖို႔ လိုဟာ ရွိသလား။ တကယ္လို႔ရွိတယ္ ဆိုရင္ ဥပမာ ဘယ္လိုမ်ဳိး က႑ေတြမွာ ေတာင္းဆိုဖို႔ စဥ္းစားထားလဲ။

“က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံဟာလည္း က်ေနာ္ ရွင္းလင္းတင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္တဲ့အတိုင္း ဒီမိုကေရစီနဲ႔ မစိမ္းပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ၁၉၄၈-၁၉၅၂ မွာ က်ေနာ္တို႔က ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီကို အျပည့္အဝ က်င့္သံုးခဲ့ၿပီးတဲ့ ႏုိင္ငံ ျဖစ္သလို၊ အဲဒီ အခ်ိန္မွာတုန္းကလည္း က်ေနာ္တို႔က ေဒသတြင္းမွာ Leading Role ရတဲ့ ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္။”

“ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အခု ဒီ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လ ၃ဝ ရက္ေန႔မွာ စတင္ၿပီး တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ Democratic Government အေနနဲ႔ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ Democratic State အေနနဲ႔ေသာ္ လည္းေကာင္း က်ေနာ္တို႔ ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာေနတာ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးကလည္း အင္မတန္ အေတြ႔အၾကံဳ ရင့္က်က္ၿပီးသား ပုဂၢိဳလ္တဦး ျဖစ္သလို၊ သူ႔မွာလည္း ႏိုင္ငံေရး အၾကံေပးေတြ ရွိပါတယ္။ အလားတူပဲ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အားလံုးကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးက သူ႔ဆီကို ေရးသားတဲ့ စာေတြပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တဦးခ်င္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေျပာဆိုတာေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အားလံုးကို သူက ေႏြးေထြးစြာနဲ႔ ၾကိဳဆိုၿပီးေတာ့မွ ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီးေတာ့မွ အားလံုး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အေတြ႔အၾကံဳ ေတြကိုလည္း သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အၾကံေပးေတြက ဖတ္႐ႈၿပီးေတာ့မွ သူ႔ကို အၾကံေပးေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

“အလားတူပဲ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန အေနနဲ႔လည္း ႏိုင္ငံတကာအေတြ႔အၾကံဳေတြ အခုလို Democracy Forum သြားၿပီး တက္ခဲ့တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း ဒီ Forum မွာရွိတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြ အားလံုးကို က်ေနာ္တို႔က ျပန္လာလို႔ရွိရင္ လူႀကီးေတြကို တင္ျပရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တင္ျပခ်က္ေတြ အားလံုးဟာ သူတို႔ လိုအပ္သလို စီစစ္ၿပီး ေတာ့မွ၊ ထုတ္ႏုတ္ၿပီးေတာ့မွ ကိုယ့္ႏိုင္ငံအတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ဟာ အားလံုးကို သံုးစြဲ သြားလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ဒီလိုပဲ ယံုၾကည္ပါတယ္။”

လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေျခအေနေပါ့ေနာ္။ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ္လို႔ဆိုတယ္။ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဘယ္ေတာ့ေလာက္ လုပ္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းသလဲ ခင္ဗ်။

“ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ေပါ့။ ဦးတင္ေအး ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ကလည္း အခုအခ်ိန္ အထိ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္မယ့္ရက္ကို မေၾကညာ ေသးပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ဆိုရင္ေတာ့ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း သံုးလ ၾကိဳတင္ၿပီးေတာ့မွ ေၾကညာရမွာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ေနာက္ထပ္ သံုးလ အတြင္း မလုပ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ေတာ့ သံုးသပ္လို႔ ရတဲ့ အေနအထား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုလည္း ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ သူရဦးေရႊမန္းက မီဒီယာေတြနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္ ေလာက္က ေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ မီဒီယာေတြရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ကို ဒီအတိုင္းပဲ ေျဖၾကား သြားတာကိုလည္း ေလ့လာ မွတ္သားမိပါတယ္။”

“သို႔ေသာ္လည္း လာမယ့္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကေတာ့ျဖင့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလက က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲထက္ စာလို႔ရွိရင္ ပိုၿပီးေတာ့မွ Transparent ျဖစ္ေအာင္၊ ပိုၿပီးေတာ့မွ Fairness ျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ မယ္ လို႔လည္း အတိအလင္း ထုတ္ျပန္ေပးထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။”

ဟုတ္ကဲ့။ ဝမ္းသာပါတယ္။ ဒီ Free and Fair ေပါ့။ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ဖို႔၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ၂ဝ၁ဝ ႏိုဝင္ဘာတုန္းက ေရြးေကာက္ပြဲက လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံတကာက အဖြဲ႔အစည္း တခ်ဳိ႕ေတြ ေထာက္ျပတာက၊ အထူးသျဖင့္ မဲမသမာမႈေတြ ရွိတယ္ေပါ့ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ ဝန္ႀကီးတို႔ အစိုးရအေနနဲ႔ လက္ခံတာ လက္မခံတာကေတာ့ တပိုင္းေပါ့။ သူတို႔ကေတာ့ ေထာက္ျပတယ္။ အခုလုပ္မယ့္ ဒီၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အစိုးရ အေနနဲ႔ တရားမွ် တၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ စဥ္းစားထားလဲ ခင္ဗ်။

“ႏိုင္ငံတကာက တခ်ဳိ႕ေသာ Wrong Accusation နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္ ဒီေနရာကေန ေျဖၾကား ခ်င္တယ္။ အဲဒါကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ Free and Fair မျဖစ္ဘူးဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္ေနရာေတြလဲ ဆိုတာလည္း က်ေနာ္တို႔က အတိအက် မသိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္ေနရာေတြလဲလို႔ ေမးလို႔ ရွိရင္ေတာ့လည္း အဲဒါေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ျပန္လည္ၿပီး သံုးသပ္ႏိုင္မယ့္ အေနအထားရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ Procedure ေတြဟာ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြဟာ အင္မတန္ကို ႏိုင္ငံတကာ ကေတာင္ အတုယူရမယ့္ ကိစၥပဲျဖစ္တယ္။”

“ဥပမာအားျဖင့္ဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံက သံ႐ံုးကေနၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ကို ေျပာပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာ အေျခစိုက္တဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ သံ႐ံုးက က်ေနာ္တို႔ကို ေျပာတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘာလဲဆိုရင္ မဲ႐ံုေတြမွာ မဲေပးၿပီးတဲ့ အခ်ိန္က်လို႔ရွိရင္ မဲေရတြက္တာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ေရတြက္တာ ကေတာ့ျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ ပါတီေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ အျပင္ မဲ႐ံုမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိတဲ့ လူေတြနဲ႔ အားလံုးက witness ၁ဝ ေယာက္ရဲ႕ အနည္းဆံုးေရွ႕မွာ မဲေတြကို count လုပ္ရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒါကေတာ့ အင္မတန္ကို ေကာင္းမြန္တဲ့ Practice ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာင္ အဲဒီစနစ္မရွိေသးဘူး ဆိုတာကိုလည္း သူတို႔က က်ေနာ္တို႔ကို acknowledge လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ေျပာၾကားတာကိုလည္း က်ေနာ္မွတ္သား ဖူးပါတယ္။”

“ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ၿပီးခဲ့တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲဟာ Free and Fair မျဖစ္ဘူးလို႔ Wrong Accusation လုပ္တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရွိရင္လည္း က်ေနာ္က ထူးထူးျခားျခားေတာ့ တုန္႔ျပန္စရာ မရွိဘူး။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ တိက်တဲ့ ေနရာေတြ၊ တိက်တဲ့ ေဒသေတြမွာ ဘယ္လိုမ်ဳိး မွားယြင္းခဲ့တယ္ ဆိုတာကို ေျပာၾကားႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔ က ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔ ျပန္လည္ သံုးသပ္ႏိုင္မယ့္ အေနအထား ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို Very in General စြပ္စြဲမႈမ်ဳိးေတြက်ေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔က တုန္႔ျပန္ၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္ရတာ အင္မတန္ ခက္ခဲပါတယ္။”

ဒီလိုမ်ဳိး ေရြးေကာက္ပြဲေတြ လုပ္တယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာပဲျဖစ္ျဖစ္။ ေဒသဆိုင္ရာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတို႔လာၿပီး ေလ့လာတဲ့ Observer ၊ Election Monitor တို႔ကို ခြင့္ျပဳေလ့ရွိတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သီရိလကၤာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ျမန္မာ အစိုးရကေရာ အဲဒီလိုမ်ဳိး အခု ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ရင္ ေဒသ ဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေရး ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔လို ဟာမ်ဳိးေတြကို လက္ခံဖို႔ ရွိသလားခင္ဗ်။

“ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံတကာက Observer ေတြကိုေတာ့ ဖိတ္ၾကားခဲ့ျခင္း မရွိဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔က ျပည္တြင္းမွာ အေျခစိုက္တဲ့ သံ႐ံုးေတြ၊ အဖြဲ႔႐ံုးေတြက ကိုယ္စားလွယ္ ေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က Witness လုပ္ၾကပါ ဆိုၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က Observer အေနနဲ႔ ဖိတ္ၾကား ခဲ့ၿပီးေတာ့မွ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကလည္း Participate လုပ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ကိုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္နယ္တိုင္း ေဒသ အႏွံ႔အျပားမွာ ရွိတဲ့ ေနရာေတြကို က်ေနာ္တို႔ကပဲ က်ေနာ္တို႔ အစီအစဥ္နဲ႔ ပို႔ေဆာင္ေပးၿပီးေတာ့ မွ သူတို႔ကို Observe လုပ္ခိုင္းတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ တကယ္တမ္း ေျပာရမယ္ဆိုရင္လည္း ဒီသံ႐ံုး၊ ဒီသံတမန္ေတြဟာ ႏိုင္ငံတကာကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အတြက္ က်ေနာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ Observer ေတြကို ဖိတ္ၾကားတယ္ လို႔ပဲ Interpret လုပ္မယ္ဆိုလည္း ရမယ့္အေနအထား ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒီတပတ္ ျပဳလုပ္မယ့္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ ဖိတ္မယ္၊ မဖိတ္ဘူး ဆိုတာကိုေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အဆံုးအျဖတ္ပါပဲ။”

ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဆီယံမွာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာ ဥကၠ႒ရာထူးနဲ႔ တာဝန္ယူမွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ဝန္ႀကီး အေနနဲ႔ အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္လိုျမင္သလဲ ခင္ဗ်။ အဲဒီ ၂ဝ၁၄ ခုေရာက္ဖို႔ ၂ ႏွစ္ၾကာတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ႏိုင္ၿပီလား။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ Infrastructure ေပါ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္ တို႔ သတင္းေထာက္ တခ်ဳိ႕ေတြေျပာတယ္။ ေနျပည္ေတာ္မွာ သတင္းပို႔ရတဲ့ အခါ ခက္ခဲတဲ့ဟာမ်ဳိးေတြ။ ႏုိင္ငံတကာ အဆင့္ သတင္းေထာက္ေတြ မီဒီယာေတြ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ျပင္ဆင္မႈေတြ လိုတယ္ေပါ့ေနာ္။ ပံ့ပိုး ေပးႏိုင္မႈေတြ။ ျမန္မာျပည္မွာ အဲဒီလိုမ်ဳိးေပါ့ ဒါေတြက အေသးစိတ္လည္း ဟုတ္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဆင္လည္း ပိုေျပေအာင္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ တာဝန္ယူထားတဲ့ ဟာကို အဆင္ေျပေအာင္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး ျပင္ဆင္မႈေတြ ၂ ႏွစ္အတြင္းမွာ လုပ္ႏိုင္မယ္ ထင္သလားခင္ဗ်။

“က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အခ်ိန္အမ်ားႀကီး ရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ Summit ျပဳလုပ္ဖို႔ အတြက္ကို ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္တဲ့ အေနနဲ႔ Infrastructure ေတြကို ထဲထဲဝင္ဝင္ တည္ေဆာက္ေန ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လာမယ့္ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ ေတြနဲ႔ Delegate ေတြကို တည္းခိုႏိုင္ဖို႔ အတြက္နဲ႔ အစည္းအေဝး က်င္းပႏိုင္ဖို႔ အတြက္ကို က်ေနာ္တို႔က Government-owned ဟိုတယ္ေတြ၊ အေဆာက္အဦးေတြကို ဒါေတြ အားလံုးကို ေဆာက္ေနပါတယ္။ ဒါကိုလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္လ၊ သံုးလေလာက္က အင္ဒိုနီးရွား ႏုိင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး မာတီ နာတာလီဂါဝါ လာတဲ့အခ်ိန္မွာ သူ႔ကို ျပသခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေဆာက္အဦးေတြ ကလည္း ခုခ်ိန္မွာေတာ့ ေန႔မီး၊ ညမီး ထြန္းၿပီးေတာ့မွ Three shifts ခြဲၿပီး ေတာ့မွ ဆက္လက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေန တာကိုလည္း က်ေနာ္တို႔လည္း ေလ့လာေတြ႔ရွိေနရပါတယ္။”

“ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ Infrastructure အပိုင္းကေတာ့ အေဆာက္အဦးအပိုင္းကေတာ့ စိတ္ပူပန္စရာ မလိုပါဘူး။ က်ေနာ္ တို႔ ေနျပည္ေတာ္ မွာလည္း လာမယ့္ သတင္း မီဒီယာေတြနဲ႔ အတူ ပတ္သက္ ဆက္စပ္ၿပီးေတာ့မွ တက္ေရာက္လာမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြ အားလံုးအတြက္ ဟိုတယ္ အခန္းေတြ အလံုအေလာက္ တည္ေဆာက္ေပးၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ Telecommunication အပါအဝင္ က်န္တဲ့ Facilities ေတြလည္း က်န္တဲ့ အခ်ိန္ အေတာအတြင္းမွာ အခ်ိန္မွီ ၿပီးစီးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ျမန္မာအစိုးရက သမၼတႀကီးကိုယ္တိုင္ အင္ဒိုနီးရွား ဘာလီမွာ ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တာဝန္ ရွိသူေတြ ေျပာသြားတဲ့ အထဲမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးမယ္လို႔ ဆိုလိုတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဝန္ႀကီး အေနနဲ႔ ေျပာႏိုင္လို႔ရလား မသိဘူး။ ဘယ္ေတာ့ ေလာက္ လႊတ္ေပးမယ္။ အားလံုး လႊတ္ေပးမွာလား ဒါမွမဟုတ္ နဲနဲ နဲနဲစီ လႊတ္ေပးမွာလား။

“ဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ မေန႔က က်ေနာ္ရဲ႕ Statement မွာ အပိုဒ္တပိုဒ္အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္ ေျပာၾကား လိုက္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးက သူတာဝန္ယူတဲ့ ရွစ္လတာ အတြင္းမွာပဲ ႏွစ္ၾကိမ္ ခြဲၿပီးေတာ့မွ သူက အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ စုစုေပါင္းဆိုရင္ ၂၆,ဝဝဝ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ အထဲမွာလည္း So-called ေပါ့ေနာ္ Prisoner of Conscience လို႔ေခၚတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ရာဂဏန္း ပါတယ္လို႔ ဒါ အဖြဲ႔အစည္းတခ်ဳိ႕ ကေတာ့ ေျပာဆိုမႈေတြ ရွိပါတယ္။”

“အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကေတာ့ ရွင္းလင္းပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘာလဲဆိုလို႔ ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယံုၾကည္မႈေၾကာင့္ က်တဲ့ အက်ဥ္းသား ေသာ္ လည္းေကာင္း မရွိဘူးဆိုတဲ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူတေယာက္ဟာ သူရဲ႕ ယံုၾကည္ ခ်က္ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သူရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူ႔မွာ ယံုၾကည္ခ်က္ ရွိေကာင္း ရွိမယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူက ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ တည္ဆဲဥပေဒကို ခ်ဳိးေဖာက္လို႔ ရွိရင္ေတာ့ တရား႐ံုးရဲ႕ တရားစြဲဆိုၿပီးေတာ့မွ အျပစ္ေပးျခင္းကို ခံရလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူဟာ သာမန္ အက်ဥ္းသားလို႔ပဲ က်ေနာ္တို႔က ဆံုးျဖတ္ ထားပါတယ္။”

“အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔က သူ႔ကို သာမန္အက်ဥ္းသားတဦးလို႔ပဲ Treat လုပ္ၿပီးေတာ့မွ သာမန္ အက်ဥ္းသား ေတြကို ေပးမယ့္ Pardon က်လို႔ရွိရင္ Amnesty က်လို႔ရွိရင္ သူ႔ကို တခါတည္း ထည့္ၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္ေပးမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ့္ရဲ႕ Statement မွာ အတိအလင္း ပါၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ Peace and Stability ကို မထိခိုက္ေစဘဲနဲ႔ အခါအခြင့္ သင့္တဲ့ အခ်ိန္က်ရင္ လာမယ့္အနာဂတ္မွာ အက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးဖို႔ ရွိမွာပဲ ဆိုတာကို က်ေနာ္ ေျပာၾကားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။”

ျမန္မာျပည္မွာ အခု အထူးသျဖင့္ ဝန္ႀကီးတို႔ အစိုးရအသစ္တက္လာၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေပါ့ေနာ္ မီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ တခ်ဳိ႕ ရွိလာတယ္ဆိုတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ Website ေတြ ပိတ္ထားတာေတြ ျပန္ဖြင့္တာတို႔၊ ၿပီးေတာ့ Censorship မွာ ေလွ်ာ့ေပးတဲ့ ဟာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေတာ့မ်ား ျမန္မာျပည္က လြတ္လပ္တဲ့ သတင္း မီဒီယာရႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ေပါ့ေနာ္ ဥပမာ အင္ဒိုနီးရွား လိုဟာမ်ဳိး ရႏိုင္မယ္လို႔ ထင္သလဲ။ အဲဒီလိုမ်ဳိးလုပ္ဖို႔ အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေပါ့ေနာ္ လက္ရွိ တာဝန္ယူ ထားတဲ့ အစိုးရအေနနဲ႔ ဘာေတြလုပ္ဖို႔ စဥ္းစားထားလဲ ခင္ဗ်။

“ဒီေနရာမွာေတာ့ က်ေနာ္ အစိုးရကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ မေျပာခ်င္ပါဘူးခင္ဗ်။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္ သည္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ဒုတိယ ဝန္ႀကီးတဦးသာ ျဖစ္ၿပီးေတာ့မွ ဒီကိစၥကေတာ့ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ Information Ministry နဲ႔ ပတ္သက္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တဦးတည္း အျမင္အရ ေျပာၾကားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ အေနနဲ႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေသာ္လည္းေကာင္း မီဒီယာဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕ fourth pillar ဆိုတာကို က်ေနာ္ လံုးဝ လက္ခံပါတယ္။

“ဒါေပမယ့္ မီဒီယာေတြ ကိုယ္၌ကလည္း သူ႔မွာ Ethics ရွိရမယ္။ မီဒီယာ Ethics ရွိရမယ္။ မီဒီယာကလည္း ဘက္မ လိုက္ပဲနဲ႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေကာင္းရာ ေကာင္းက်ဳိး အတြက္ကို ေထာက္ျပေဝဖန္တဲ့ Theme နဲ႔သြားဖို႔ လိုပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ က်ေနာ္ တင္ျပခ်င္တာ ကေတာ့ Maturity ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ မီဒီယာေတြ Maturity ရွိတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ဟာလည္း ရင့္က်က္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ အခုလို မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ပိုမိုၿပီးေတာ့မွ ရွင္သန္လာမယ္လို႔ က်ေနာ္ ဒီလိုပဲ နားလည္ပါတယ္။ မီဒီယာေတြကလည္း ဘက္လိုက္ေနမယ္၊ မီဒီယာ ေတြကလည္း hot news ေတြကိုပဲ အသားေပးၿပီးေတာ့မွ ေဖာ္ျပေနမယ္ ဆိုရင္ျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အလွမ္းေဝး ေနဦးမယ္လို႔ ဒီလိုပဲ နားလည္ပါတယ္။”

အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔မွာ အစက အင္တာဗ်ဴးေတြဘာေတြ အရမ္းခက္ခဲတယ္။ မျဖစ္သေလာက္ ပဲေပါ့ေနာ္။ ဒီလိုမ်ဳိး အင္တာဗ်ဴး လုပ္ခြင့္ ေပးတာလည္း က်ေနာ္ တရားဝင္ ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။ မဇၥ်ိမ သတင္းဌာန အေနနဲ႔။ ျပည္ပမွာ ေရာက္ေနတဲ့ မီဒီယာေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ဳိး သေဘာထားသလဲ ဆိုတာ သူတို႔ကို ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လာၿပီးေတာ့ လုပ္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵ သေဘာထား ဘယ္လိုရွိပါသလဲ။

“ဒီမိုကေရစီထူေထာင္တာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြအားလံုး ပါဝင္ေလ ေကာင္းေလပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ျပည္ပကို ေရာက္ေနတဲ့ မီဒီယာေတြ ကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ေကာင္းရာ ေကာင္းက်ဳိးကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ လက္မခံႏိုင္စရာ မရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္တဦး ထဲကေတာ့ ဒီလိုပဲ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ေစာေစာက က်ေနာ္ ကနဦး တင္ျပခဲ့သလိုပဲ မီဒီယာေတြ အေနနဲ႔က တကယ့္ကို ႏိုင္ငံအတြက္ အျပဳသေဘာ ေဆာင္တဲ့ Input ေတြထည့္ၿပီးေတာ့မွ ေကာင္းက်ဳိးေဆာင္ ရြက္ေပးမယ္ ဆိုရင္ျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံအတြက္ အားတခု ျဖစ္လာမယ္လို႔ က်ေနာ္ ဒီလိုပဲ နားလည္ပါတယ္။”

အခုလတ္တေလာမွာ မီဒီယာ Law လုပ္ေနတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ ျပင္ဆင္ေနတယ္ ေပါ့ေနာ္။ မီဒီယာ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နည္းနည္း ေျပာျပလို႔ရမလား။ လြတ္လပ္မႈကို အေျခခံတဲ့ မီဒီယာဥပေဒ ျဖစ္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာလား ဒါမွမဟုတ္ ဘယ္လိုမ်ဳိးလဲ ခင္ဗ်။

“ဒီေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္လည္း က်ေနာ့္ရဲ႕ Out of my reach ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီဟာေတြက Information Ministry က Information ministry ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔က ေရးသားၿပီးေတာ့မွ အဲဒီဟာကိုလည္း ခ်က္ခ်င္း အတည္ျပဳလို႔ မရေသးပဲနဲ႔ လႊတ္ေတာ္မွ တင္ရပါမယ္။ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ရမယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္မွာ အတည္ျပဳၿပီးတဲ့ အခ်ိန္က်ေတာ့မွ အဲဒီဥပေဒက ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္မွာ Pass ျဖစ္ၿပီ ဆိုေတာ့မွ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီး ဆီကို တင္ရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီး လက္မွတ္ ထိုးတဲ့အခ်ိန္ က်မွ ဒီဥပေဒဟာ အတည္ျဖစ္မွာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္ နားလည္ သေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္ သတင္းေတြ နားေထာင္ သေလာက္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္မွာ ဒီ Bill ေတြကို တင္တာေတာ့ မၾကားေသးပါဘူး ခင္ဗ်။”

သမၼတႀကီးက မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူစၿပီးေတာ့ တာဝန္ယူတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပည္ပ ေရာက္ေတြ ျမန္မာျပည္ ကို ျပန္လာပါေပါ့။ ျပန္လာဖို႔ ၾကိဳဆိုပါတယ္ ဆိုတာ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ၾကားမိသေလာက္၊ ေလ့လာမိသေလာက္ က ျပည္ပမွာ ေရာက္ေနတဲ့ လူေတြက ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ဖို႔အတြက္ နံပါတ္တစ္ ကေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ မယံုၾကည္ေသး ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္၊ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြ။ ေနာက္ တခုက တခ်ဳိ႕ေတြေျပာတာက ျပန္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး အတိအက် ေပါ့ေနာ္ Mechanism မရွိေသးဘူးေပါ့။ သက္ဆိုင္ရာ သံ႐ံုးကို ဆက္သြယ္ပါ ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိးပဲ ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ေရာ ဝန္ႀကီး အေနနဲ႔ ဘယ္လိုျမင္သလဲ ခင္ဗ်။

“ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ကိုယ္တိုင္ကိုက ျပည္ပမွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြလည္း ျပန္လာၾကဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့မွ ဖိတ္ေခၚထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဖိတ္ေခၚခ်က္ကလည္း ေစာေစာက ေျပာသလိုပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္လာၿပီးေတာ့မွ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေကာင္းရာ ေကာင္းက်ဳိးကို ပူးေပါင္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ၾကမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ Democratic State ကို က်ေနာ္တို႔က အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ ေရာက္ရွိသြားမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါဟာလည္း including media သမားေတြလည္း အပါအဝင္ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနရာမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မွတ္သား မိသေလာက္ဆိုရင္ သိပ္ၿပီးေတာ့မွ significant ျဖစ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ က်ေနာ္ point out လုပ္ျပရမယ္ဆိုရင္ သီးေလးသီးအၿငိမ့္လိုမ်ဳိး ျပန္လာၾကတာေတြ႔ပါတယ္။ ေနာက္တခါ ကေနဒါ ႏိုင္ငံက ေနၿပီးေတာ့မွ ဦးဟန္ေယာင္ေရႊ ျပန္လာတာေတြ႔တယ္။ ေနာက္တခါ ပီတာလင္းပင္ ျပန္လာတာေတြ႔တယ္။ တျခား က်ေနာ္မမွတ္မိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ လည္း ရွိပါတယ္။ အေရအတြက္ အားျဖင့္လည္း က်ေနာ္ ေမွ်ာ္မွန္း တာကေတာ့ ရာဂဏန္းေလာက္ ရွိၿပီလို႔ထင္ပါ တယ္။”

“အဲဒီေတာ့ ျပန္လာၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့လည္း သူတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ပတ္စ္ပို႔ကို ကိုင္ထားၿပီးၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ လည္း အင္မတန္ လြယ္ကူပါတယ္။ သံ႐ံုးေတြမွာ သြားဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့မွ ျပန္လာၾကမယ္ဆိုရင္ သံ႐ံုးေတြကလည္း အခ်ိန္တို အတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနကို တင္ျပၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ကလည္း ဒီဟာအေပၚမွာ လိုအပ္တဲ့ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ စီစစ္မႈေတြ ၿပီးၿပီဆိုလို႔ ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔က ျပန္ၿပီးေတာ့ လက္ခံေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က Denial လုပ္ထားတဲ့ ဆိုတဲ့လူကေတာ့ မရွိသေလာက္ပါပဲ။”

အခု ျမန္မာအစိုးရကိုေပါ့ေနာ္ အတိတ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အခုလက္ရွိမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ မႈေတြ ျပဳလုပ္ ထားတာရွိတယ္။ ျမန္မာ အစိုးရကလည္း ဒါေတြက မရွိသင့္ဘူးလို႔ ေျပာတယ္။ ဘာေၾကာင့္ မို႔လို႔ ဒီစီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္မႈေတြ အခု မရွိသင့္ေတာ့တာလဲ ခင္ဗ်။

“စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္မႈေတြျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ Human Rights အေပၚမွာ အေျခခံ ၿပီးေတာ့မွ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကအခု ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံကို သြားေနၿပီ။ က်ေနာ္တို႔က လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ရင္လည္း National Human Rights Commission ကိုေတာင္ တည္ေထာင္ၿပီးေတာ့မွ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆာင္ရြက္ေပးခြင့္ ျပဳေနၿပီျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔က ဒီ Sanctions ေတြကို ခ်မွတ္ခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို က်ေနာ္တို႔က လက္ေတြ႔ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ ေပးေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ မလိုေတာ့ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔က ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။”

“ဒီလို Sanction ျပဳလုပ္တာဟာ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ တခုတည္းကိုခ်ည္းပဲ Impact ျဖစ္တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ အျပစ္မဲ့တဲ့ ေတာင္သူ လယ္သမားေတြ၊ လုပ္သားျပည္သူေတြ အေပၚမွာ ထိခိုက္မႈက ပိုျပင္းထန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဒီ Sanction ေတြဟာ ႐ုပ္သိမ္းသင့္ၿပီ၊ ႐ုပ္သိမ္းဖို႔အတြက္ အခ်ိန္တန္ၿပီလို႔ ေျပာဆိုေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ဘာလီလို Democracy Forum ေပါ့ေနာ္ လာတက္ျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ဳိးဟာ ေတြက ေလ့လာခြင့္၊ ေလ့လာလို႔ ရတယ္လို႔ ဝန္ႀကီး အေနနဲ႔ထင္လဲ။

“ဒီကိုလာတဲ့ႏိုင္ငံအမ်ားစုကေတာ့ ဒီမိုကေရစီကို သူ႔နည္းသူ႔ဟန္နဲ႔ သူ႔႐ႈေထာင့္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အဓိပၸါယ္ေတြ ဖြင့္ဆို ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏိုင္ငံေတြအားလံုးကေတာ့ ဒီမိုကေရစီကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတယ္ ဆိုတာကိုလည္း က်ေနာ္တို႔က ေလ့လာ သိရွိရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီကိုသြားမယ္ ဆိုတာကိုလည္း လက္ခံယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လို႔ သူ႔တို႔နည္း သူတို႔ဟန္နဲ႔ သူတို႔ႏိုင္ငံကို ေကာင္းေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ေနတာေတြသည္ က်ေနာ္တို႔ အတြက္ကေတာ့ျဖင့္ ထိုက္သင့္သလို နမူနာယူစရာေတြ အတုယူစရာေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့မွ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ဒီမွာ ထိေတြ႔ ဆက္ဆံၿပီးေတာ့ အေတြ႔အျမင္ေတြကို ဖလွယ္ၾကမယ္။ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ၾကမယ္ ဆိုရင္လည္း ကိုယ့္ႏိုင္ရဲ႕ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ Democratic process မွာ ထိုက္သင့္သလို အေထာက္အကူ ျပဳမယ္လို႔ က်ေနာ္ယံုၾကည္ပါ တယ္။”

ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလိုမ်ဳိး Democracy Forum လိုမ်ဳိးေပါ့ မေဝးေတာ့တဲ့ကာလမွာ က်င္းပ ႏိုင္မယ္လို႔ က်င္းပႏိုင္မယ့္ အေျခ အေနေတြ၊ အခ်က္ အလက္ေတြ ခုနလို လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီ ရွိမယ္လို႔ ျမင္မိ သလားခင္ဗ်။ က်င္းပဖို႔ရာ စဥ္းစား မိသလား။

“က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔က World Democracy Day ပါပဲ။ အဲဒီ World Democracy Day ကို က်ေနာ္တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တခါဖူးမွ မက်င္းပ ခဲ့ဖူးဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လက္ရွိ အစိုးရ လက္ထက္မွာ World Democracy Day 2011 ကို ႏိုင္ငံတကာက ရန္ကုန္မွာ အေျချပဳေနတဲ့ သံ႐ံုးေတြကိုပါ ဖိတ္ၾကားၿပီးေတာ့မွ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အားလံုးက Civil Society ကအဖြဲ႔အစည္းေတြကိုပါ အားလံုး ဖိတ္ၾကားၿပီးေတာ့ တရားဝင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔က ဒီမိုကေရစီကို လူေတြနဲ႔ ျမည္းစမ္း ထိေတြ႔ဖို႔ အတြက္ အခြင့္အလမ္းေတြကို ဖန္တီးေပးေနတာ ျဖစ္သလို၊ ႏိုင္ငံဟာ အစိုးရ အေနနဲ႔ ျမည္ကာ မတ္တ က်ေနာ္တို႔ အမည္တပ္ၿပီး ေျပာတဲ့ ဒီမိုကေရစီမဟုတ္ပဲနဲ႔ တကယ္ကို အႏွစ္သာရရွိတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားေနတယ္ဆိုတာကိုလည္း က်ေနာ္တို႔က ျပည္တြင္းမွာ ျပသရသလို ျပည္ပကိုလည္းသိေအာင္ က်ေနာ္တို႔က Awareness လုပ္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။”

“ဒီလို Democracy Forum ႀကီးေတြ ႏိုင္ငံတကာက လာေရာက္ တက္ေရာက္ၿပီး ေတာ့မွ က်င္းပႏိုင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း ကေတာ့ျဖင့္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဆက္ၿပီး ၾကိဳးစား သြားရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ Facility ေတြလိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ Finance ေထာက္အပံ့ေတြ လိုပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဟာေတြ အားလံုးကလည္း လုပ္မယ္ ဆိုရင္လည္း ဆက္ၿပီးေတာ့ ၾကိဳးပမ္းသြားရင္ မျဖစ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္း မရွိဘူးလို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။”

ဟုတ္ကဲ့ ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။ အခုလို မဇၥ်ိမသတင္းဌာနကို မအားတဲ့ၾကားထဲ ကေန အင္တာဗ်ဴး ေပးတဲ့ အတြက္။

“ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကလည္း မဇၥ်ိမသတင္းဌာန အေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ တည္ေဆာက္ေရး ကိစၥမွာ သက္ဆိုင္ရာ ေထာင့္တေထာင့္က ေနၿပီး တတတ္တအား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

Ref: မဇၽၥိမ