လူ႔အခြင့္အေရး၏ တျခားတဖက္မ်က္ႏွာ

ဂါမဏိ
Monday, January 19, 2009

၂ဝဝ၈ ခု ဒီဇင္ဘာ ၁ဝ ရက္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း ႏွစ္ ၆ဝ ျပည့္ အခမ္းအနားေတြ တကမၻာလံုးမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ လူ႔သမိုင္းမွာ ပထမဆံုးအျဖစ္ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို အျပည့္အစံု စနစ္တက် ေဖာ္ထုတ္လိုက္ႏိုင္တာ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဧရာမေအာင္ျမင္မႈႀကီး တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေဖာ္ထုတ္ လိုက္ႏိုင္တဲ့ ၁၉၄၈ ခုကစၿပီး ကမၻာ့ျပည္သူေတြ အဖို႔ အာဏာရွင္စနစ္ေတြ၊ ဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ ရာမွာ အေရးပါ အစြမ္းထက္တဲ့ လက္နက္တခု ရလာခဲ့ပါတယ္။

အာဏာရွင္စနစ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေအာက္ ျပားျပားေမွာက္ေနရတဲ့ ကမၻာ့ျပည္သူေတြဟာ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး အခ်က္ ၃ဝ ကို အသံုးခ်ၿပီး အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုဖို႔ အင္မတန္ အသံုးတည့္ အက်ဳိးရွိခဲ့ ပါတယ္။ ၇၅ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုျမင့္ေအးနဲ႔ တကြ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဝင္ေတြ၊ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြ အပါအဝင္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ လႈပ္ရွား တက္ႂကြသူေတြရဲ႕ တပင္တပန္း အနစ္နာခံ စည္းရံုး ပညာေပး မႈေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ၁၉၆၂ ခု၊ ၁၉၇၄ ခုေတြထက္စာရင္ ဒီလို လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို နားလည္ သိျမင္မႈေတြဟာ အတိုင္း အတာ တခုထိ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုေတြ အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ နားလည္လာ၊ ေတာင္းရေကာင္းမွန္း သိလာလို႔ နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြ မခံ မရပ္ႏိုင္ျဖစ္ၿပီး ကိုျမင့္ေအးတို႔ကို မဆီမဆိုင္ ဗံုးခြဲမႈပုဒ္မတပ္ အမႈဆင္ေထာင္ခ်ရတဲ့ အဆင့္ထိ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာ ဒဂၤါးျပားတျပားရဲ႔ ဘက္တဘက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ လူ႔ အခြင့္အေရးအေၾကာင္း ေျပာရံုနဲ႔ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရးကို သိဖို႔ မလြဲမေသြ လိုအပ္တဲ့ အျပင္ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားကိုပါသိမွ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေျမာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔တာဝန္ဟာ ခြဲလို႔မရပါဘူး။ ဒီေတာ့ လူ႔တာဝန္ ဝတၱရားေတြက ဘာေတြလဲ။ ဘာသာေရး နယ္ပယ္မွာ လူ႔တာဝန္ ဝတၱရားေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာေတြအလိုက္ ေဖာ္ထုတ္ထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ—ဗုဒၶဘာသာမွာ ငါးပါးသီလ၊ ျဗဟၼစိုရ္ တရားေလးပါး၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ပညတ္ေတာ္ ဆယ္ပါးတို႔ဟာ လူ႔တာဝန္ေတြကို ေလာကုတၱရာ နည္းအရ သတ္မွတ္ေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ ေလာကီေရး အတြက္လည္း မဂၤလာတရား ၃၈ ပါး၊ မင္းက်င့္တရား ၁ဝ ပါးဆိုတာ ရွိပါေသးတယ္။

ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာေတာ့ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားဆိုတာ မတရားတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ၊ ေဖာက္ျပန္ ဆိုးယုတ္တဲ့ အုပ္စိုးသူေတြ၊ မွားယြင္းတဲ့ စနစ္ေတြ၊ မတရားတဲ့ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ဥပေဒေတြကို ဖီဆန္ တိုက္ဖ်က္ ေခ်မႈန္းဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ တခုေျပာစရာရွိတာက ႏိုင္ငံေရးအေရာင္ အေသြးမတူရင္ မတူသလို မတရားမႈ၊ ေဖာက္ျပန္ဆိုးယုတ္မႈ၊ မွားယြင္းမႈကို သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္ ကြဲလြဲႏိုင္တာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူသား တုိင္းရဲ႕ ေမြးရာပါ ဆင္ျခင္ဉာဏ္နဲ႔ မတရားမႈ၊ ယုတ္မာမႈ အနိမ့္ဆံုး စံေတြကို သတ္မွတ္လို႔ ရပါတယ္၊ မခဲယဥ္းပါဘူး။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း စကားခ်ီး ပိုင္းမွာေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ေတြကို ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္မေပးရင္ တရား လက္လြတ္ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳ အုပ္စိုးမႈနဲ႔ ဖိႏွိပ္ ညာဥ္းပန္းမႈ တို႔ကို ေနာက္ဆံုး မလႊဲမေရွာင္သာ လက္နက္စြဲကိုင္ ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္ရမယ္ဆိုတဲ့ လူ႔တာဝန္ ဝတၱရားကို ေယဘုယ်က်က် ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဦးတင္ဦးနဲ႔ ဦးဝင္းတင္ တို႔ကလည္း “မတရားတဲ့ အမိန္႔အာဏာ ဟူသမွ် တာဝန္အရ ဖီဆန္ၾက” ဆိုၿပီး လူ႔တာဝန္ကို မီးေမာင္း ထိုးျပဖူးပါတယ္။
ကုလသမဂၢဟာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကိုဘဲ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း အျဖစ္ စာနဲ႔ေပနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး လူ႔တာဝန္ ဝတၱရားေတြကိုေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔တာဝန္ ဝတၱရား ေၾကညာစာတမ္း အျဖစ္ တိတိက်က် အေသးစိတ္ ေဖာ္ထုတ္မေပးခဲ့ပါဘူး။ ပညာရွင္ တခ်ဳိ႕ေျပာတာက အဲဒီ ၁၉၄၈ ခု ကာလတံုးက ကြန္ျမဴနစ္ ႏိုင္ငံေတြကို ထိုးႏွက္ အပုပ္ခ်ဖို႔ဘဲ ရည္ရြယ္ခဲ့တာျဖစ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး သက္သက္ကိုဘဲ ေဖာ္ထုတ္ သတ္မွတ္ခဲ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ လူ႔တာဝန္ ဝတၱရားေတြကိုပါ ေဖာ္ထုတ္ လိုက္ရင္ ကြန္ျမဴနစ္ ႏိုင္ငံေတြတင္ မကဘဲ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအစိုးရမ်ား မဟုတ္တာ လုပ္တာေတြ၊ အထူးသျဖင့္ အဲဒီကာလက နယ္ခ်ဲ႕ ကိုလိုနီစနစ္ က်င့္သံုးေနတာ ေတြကိုပါ သက္ဆုိင္ရာ ျပည္သူလူထု ေတြက ျပည္သူ႔စြမ္းအားနည္းနဲ႔ တုိက္ပြဲဝင္ တြန္းလွန္ပစ္တာေတြ ျဖစ္လာမွာစိုးလို႔ မေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာလို႔ ဆိုၾက ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးတဖက္တည္းကိုေျပာရင္ ရသင့္ရထိုက္တာကို ေျပာတာဘဲ ျဖစ္ေနၿပီး ရဖို႔နည္းလမ္း မပါ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေအာက္ကေန လက္ ျဖန္႔ ေတာင္းတာ၊ ငိုျပတာ အဓိက ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူမ်ားေပးသနားမွ ရမယ့္သေဘာ ေရာက္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူေတြ အတြက္ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ကုလသမဂၢက လုပ္ေပးမွ ရမလိုလို၊ ဂမ္ဘာရီ လုပ္ေပးမွ ရမလိုလို၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ လုပ္ေပးမွဘဲ ရမလိုလို ေတြးျမင္ကုန္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူတုိင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ခံစား ရရွိႏိုင္ခြင့္ ရွိသလို၊ ဒီလူ႔ အခြင့္အေရးေတြ ပိတ္ပင္ ခ်ဳိးေဖာက္ေနသူ ဘယ္သူကိုမဆို ဖယ္ရွား ရွင္းလင္းပစ္ဖို႔ လူ႔တာဝန္လည္း လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ ေသခ်ာေပါက္ ရွိေနပါတယ္။

အနိမ့္ဆံုးဥပမာျပရရင္ ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕မွာ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္ကို လူဆိုးတေယာက္က မုဒိမ္းက်င့္ေနတာ ေတြ႔ရင္ “ေဟ့လူ၊ ခင္ဗ်ား လူ႔အခြင့္အေရးကို မေဖာက္ဖ်က္ပါနဲ႔” လို႔ဘဲ ဝိုင္းေအာ္ေနမွာလား။ တရားေဟာ ေျဖာင္းျဖ နားခ်ေနမလား။ “ခင္ဗ်ား အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး ေဖာက္ဖ်က္တာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္ရႈတ္ခ်တယ္” လို႔ဘဲ ထိုင္ေၾကညာေနမွာလား။ (ဒီထက္ပိုဆိုးတာကေတာ့ “ခင္ဗ်ား အခုလို လုပ္တဲ့အခါမွာ ကြန္ဒြမ္သံုးသင့္တယ္”လို႔ ေျပာတာပါဘဲ။) အဲဒါေတြထက္စာရင္ ရဲစခန္းကို ဖံုးဆက္တိုင္တာ တစံုတရာေတာ့ အဓိပၸာယ္ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရဲေတြေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ မုဒိမ္းေကာင္ဟာ ရည္မွန္းခ်က္ ၿပီးေျမာက္သြားလို႔ ေအးေအးေဆးေဆး စီးကရက္ ထုိင္ေသာက္ေနတာဘဲ ေတြ႔ရမွာျဖစ္ၿပီး မိန္းကေလး ချမာမွာေတာ့ အပ်ဳိရည္ ပ်က္ၿပီးသြားတာ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ရသြားတာ သို႔မဟုတ္ အနိမ့္ဆံုးအားျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ဒဏ္ရာ စိတ္ဒဏ္ရာ ရသြားတာဘဲ အဖတ္တင္သြားေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မုဒိမ္းေကာင္ကို အေရးယူႏိုင္ဖို႔ အတြက္လည္း လံုခ်ည္ေတြ ထမိန္ေတြ ဓာတ္ခြဲခန္း ပို႔ရပါအံုးမယ္။ (ေရြးေကာက္ပြဲ ရႈံးသြားတဲ့ အေမရိကန္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီ ဒုသမတေလာင္း မဆာရာပါလင္းဟာ မုဒိမ္းက်င့္ ခံရတဲ့ မိန္းကေလးေတြရဲ႕ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်ခြင့္ကို ဆန္႔က်င္ရံုမက မုဒိမ္းမႈအတြက္ ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးခကို မုဒိမ္းက်င့္ခံရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးက က်ခံရမယ္လို႔ေတာင္ ေပၚလစီ ခ်ခဲ့ဖူးေသးတယ္။)

ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုေနရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ေဟာေျပာေဆာ္ၾသမေနဘဲ ေတြ႔ျမင္ သိရွိသူေတြက လူ႔တာဝန္ဝတၱရားနဲ႔အညီ မုဒိမ္းသမားကို ဝိုင္းသမရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၄-၅ ခ်က္ေလာက္ ဝိုင္းျဗင္းၿပီးမွ ရဲစခန္း ပို႔သင့္ပါတယ္။ ဒါမွသာ လူ႔တာဝန္ ေက်မွာျဖစ္ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးကိုဘဲ တဖက္ေစာင္းနင္းအမႊန္းတင္ေနတဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕မွာ လမ္းၾကားထဲ ပန္းျခံထဲ မုဒိမ္းက်င့္ေန၊ အက်င့္ခံရတဲ့ မိန္းကေလးက ရုန္းကန္ေအာ္ဟစ္ေနတာကို ျဖတ္သြားျဖတ္လာေတြက ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္သလိုဘဲ မ်က္ႏွာလႊဲ သြားၾကတဲ့အေၾကာင္း အဲဒီႏိုင္ငံေတြ ေရာက္သြားသူေတြဆီက ျပန္ၾကားရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔တာဝန္ မွ်မွ်တတ အားေပးတဲ့ တျခားအေနာက္ႏိုင္ငံ ေတြမွာေတာ့ ခုနလိုသတင္းမ်ဳိး သိတ္မၾကားရပါဘူး။

၁၉၆၄ ခု မတ္လတံုးက အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ၿမိဳ႔မွာ ကစ္တီဂ်ီႏိုဗိစ္ ဆိုတဲ့ (၂၉) ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသမီး တေယာက္ကို မုဒိမ္းက်င့္ လူသတ္သြားတာ အိမ္နီးနားခ်င္း (၃၈) ေယာက္က ေတြ႔ျမင္ (သို႔မဟုတ္) ေအာ္ဟစ္အကူအညီ ေတာင္းသံ ၾကားခဲ့ေပမဲ့ ရဲေတာင္ ဖံုးဆက္မတိုင္ဘဲ ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္သလို ေနခဲ့လို႔ နယူးေယာက္တိုင္းမ္ သတင္းစာႀကီးမွာ ဟိုးေလးတေက်ာ္ သတင္းပါလာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၃ မတ္လက မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္ ဘက္ဒ္ဖို႔ဒ္ၿမိဳ႕မွာလည္း (၂၁)ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတေယာက္ကို အရက္ဆိုင္ ဘိလိယက္ခံုေပၚ အမ်ဳိးသား(၆)ေယာက္ မုဒိမ္းက်င့္ေနတာ ဆိုင္မွာ အရက္ေသာက္ေနသူ (၁၅)ေယာက္ေလာက္က ဝိုင္းၾကည့္ေနခဲ့ပံုကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ရုပ္ရွင္အျဖစ္ေတာင္ ျပန္ရိုက္ခဲ့ရပါတယ္။ ၂ဝဝ၇ ၾသဂုတ္လမွာလည္း မင္နီဆိုးတားျပည္နယ္ စိန္႔ေပါလ္ၿမိဳ႕မွာ (၂၆)ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသမီး တဦးကို ေလွခါးေဟာခန္းထဲ ရိုက္ႏွက္ထိုးႀကိတ္ၿပီး မုဒိမ္းက်င့္ေနတာကို အိမ္နီးနားခ်င္း (၁ဝ)ေယာက္ေလာက္က ထြက္ၾကည့္ စူးစမ္း ခဲ့ေပမဲ့ ဘယ္သူကမွ မတားဆီးခဲ့ဘဲ တနာရီေက်ာ္ၾကာမွသာ တစံုတေယာက္က ရဲကို ေခၚခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈ဝ ခုတံုးက အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ေယာက်္ား (၂၂)ေယာက္ကေန (၃)ပတ္ၾကာေအာင္ အုပ္စုလိုက္ မုဒိမ္းက်င့္ခံခဲ့ရ၊ ရြာထဲ ကုိယ္တံုးလံုးခြၽတ္ လမ္းေလွ်ာက္ ျပရၿပီးေနာက္ ဖူလန္ေဒဝီ ဟာ ေငြမ်ားတရားႏိုင္ ဘက္လိုက္ တရားဥပေဒရဲ႕ အကူအညီကို ဘယ္လိုမွ မရႏိုင္တာသိလာလို႔ ဓားျပဗိုလ္လုပ္ၿပီး သူမကို မုဒိမ္းက်င့္တဲ့ ေယာက္်ား (၂၂)ေယာက္စလံုးကို တေယာက္ၿပီးတေယာက္ လိုက္သတ္ ပစ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၈-၆၉ ခုႏွစ္ေတြေလာက္ကလည္း ရွမ္းျပည္ ပင္းတယ- ရြာငံ- ရပ္ေစာက္- မိုးလံုးဟိန္း ေဒသမွာ အုပ္စုလိုက္ မုဒိမ္းက်င့္ခံရတဲ့ ပအိုဝ္းအမ်ဳိးသမီး တေယာက္က ဓားျပဗိုလ္လုပ္ၿပီး သူ႔ကို မုဒိမ္းက်င့္ခဲ့တဲ့ ေယာက္်ားေတြနဲ႔ ဘက္လိုက္တဲ့ ရြာသူႀကီးေတြ၊ ရဲေတြကို ျပန္လိုက္သတ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။

လူ႔တာဝန္ကိုထည့္မေျပာဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးကိုသာ ေစာင္းေပးေနသေရြ႕ အာဏာရွင္ေတြ၊ ကိုယ္က်ဳိးရွာ သမားေတြကုိ ဖယ္ရွားေရးဟာ သူ႔တာဝန္လိုလို ကိုယ့္တာဝန္လိုလို၊ ျပည္တြင္းက အဲန္အယ္လ္ဒီ စီအာပီပီ တာဝန္လိုလို ျပည္ပက စင္ၿပိဳင္အစိုးရ တာဝန္လိုလို၊ ကုလသမဂၢတို႔ ႏိုင္ငံတကာ တရားရံုးတို႔ တာဝန္လိုလို၊ တရုတ္တာဝန္လိုလို အေမရိကန္ တာဝန္လိုလိုနဲ႔ ဇာတ္ေမ်ာႀကီး ျဖစ္ေနမွာပါဘဲ။

ဂါမဏိ