ႏိုင္ငံေတာ္ (The State) ဆိုရာ၀ယ္ (အပိုင္း-၂)

ခင္မမမ်ဳိး

October 17, 2012

ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ား

ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားစြာ ရွိသလို၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုင္ရာ သီအိုရီ မ်ားစြာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီသီအိုရီေတြရဲ႕ ျမစ္ဖ်ား ခံလာမႈေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာမႈေတြနဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြ ကလဲ ကြဲျပားျခားနား ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ဆိုတာ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းနဲ႔ သီးျခား ကြဲျပားေနတဲ့ အရာလား (သို႔မဟုတ္) လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ထဲကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ အရာလား။ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အရာလား (သို႔မဟုတ္) လူတစုနဲ႔ လူတန္းစား တခုကို ကိုယ္စားျပဳတာလား စတဲ့ ေမးခြန္းေတြရဲ႕ အေျဖေတြကို သီအိုရီ တခုခ်င္းဆီက ကြဲျပားျခားနားစြာ အေျဖေပးထား ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္ေပၚေပါက္လာျခင္းရဲ႕ သမိုင္းအစ (Origins of the State) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ social contract theory, evolutionary theory, divine rights theory နဲ႔ force theory ေလးမ်ဳိးရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္ အမ်ားစုက လက္ခံ ထားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္ အယ္ဒရူးေဟ၀ပ္ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဆိုင္ရာ သီအိုရီေတြဟာ ေခတ္ၿပိဳင္သီအိုရီေတြ လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး၊ pluralist theory, capitalist theory, leviathan theory နဲ႔ patriarchal theory ေလးမ်ဳိးကို ေခတ္ ၿပိဳင္ ႏိုင္ငံေတာ္ သီအိုရီမ်ားအျဖစ္ တင္ျပေရးသား ခဲ့ပါတယ္။ လက္၀ဲႏိုင္ငံေရး ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္ျဖစ္တဲ့ Clyde Barrow ကေတာ့ Marxism, Neo-Marxism နဲ႔ Post-Marxism သီအိုရီ သံုးမ်ဳိးကုိ Critical theories of the State အျဖစ္ ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

(၁) ႏိုင္ငံေတာ္ေပၚေပါက္လာျခင္း၏ သမိုင္းအစဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ား

(က) Social contract theory

social contract theory အရ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ လူေတြ ဖန္တီးထားတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္း တခုျဖစ္ပါတယ္။ တန္ခိုးရွင္ ေတြက ဖန္ဆင္း ထားတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္း မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ လူမႈဆက္ႏြယ္မႈေတြ၊ ဆက္စပ္မႈေတြက တဆင့္ ေပၚထြက္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသီအိုရီ သေဘာ တရားေတြကို ႏိုင္ငံေရး ဒႆနိကေဗဒ ပညာရွင္မ်ားျဖစ္တဲ့ Thomas Hobbes, John Locke နဲ႔ Rousseau တို႔က ေထာက္ခံ အားေပး ထားၾကပါတယ္။

Thomas Hobbes ရဲ႕ အဆိုအရ လူေတြက သူတို႔ဘာသာသူတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အစုအဖြဲ႔ တခုကို သြား ေရာက္ေပးအပ္ၿပီး၊ ဒီအစုအဖြဲ႔ရဲ႕ အမိန္႔အာဏာေတြကို လိုက္နာရန္ သေဘာတူလက္ခံထားတဲ့အတြက္ supreme body နဲ႔ အမ်ားျပည္သူအၾကားမွာ social contract ျဖစ္တည္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ John Locke ရဲ႕ အျမင္အရ လူေတြဟာ သဘာ၀တရားက ေပးအပ္ထားတဲ့ အခြင့္အေရး (natural rights) ေတြ ျဖစ္တဲ့ လူ႔ဘ၀ျဖစ္တည္မႈ၊ လြတ္လပ္မႈ နဲ႔ ပိုင္ ဆိုင္မႈအခြင့္အေရးေတြကို ရယူခံစားၾကေပမယ့္၊ သဘာ၀တရားရဲ႕ ဥပေဒကို ျပန္ဆိုအသံုးခ်မယ့္ judicial agency မရွိတဲ့ အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတဲ့ အင္စတီက်ဴရွင္းတရပ္ ေပၚထြက္လာတာျဖစ္ၿပီး၊ social contract ႏွစ္ခု ျဖစ္တည္လာပါတယ္။ တခုကေတာ့ လူထုအၾကားမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္တခုကေတာ့ လူထုနဲ႔ အစိုးရအၾကားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Rousseau ရဲ႕ အဆို အရ လူတေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို အမ်ားရဲ႕ သေဘာဆႏၵ (General will of the People) အတြက္ ဆံုး ႐ႈံးခံလိုက္တဲ့အခါ social contract ျဖစ္တည္လာပါတယ္။

နိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံျဖစ္တည္မႈဟာ လူထုရဲ႕ သေဘာထားဆႏၵျဖစ္ေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပ ထားတဲ့ အတြက္ social contract theory ကို အေရးႀကီးတဲ့ သီအိုရီတခုျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားမ်ားရဲ႕ အေျခခံျဖစ္ၿပီး၊ ဘုရင္ဆီမွာ နတ္ဘုရားေတြက ေပးအပ္ထားတဲ့ divine rights ေတြ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြကို အ ဆံုးသတ္ေစခဲ့တဲ့ သီအိုရီ တခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ အခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိကေဗဒ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီသီအိုရီဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာကို အဆံုးသတ္ခြင့္ကို ျပည္သူေတြဆီမွာ ေပးအပ္ထားတဲ့ သီအိုရီျဖစ္ၿပီး၊ ပုန္ကန္ထႂကြ မႈေတြကို အားေပးထားတဲ့အတြက္ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ သီအိုရီတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

(ခ) Evolutionary theory

ဒီသီအိုရီဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္တည္မႈသမိုင္းအစကို ေဖာ္ျပတဲ့ သီအိုရီေတြထဲမွာ သိပၸံနည္းက် အျဖစ္ဆံုး သီအိုရီ တခု အျဖစ္ လူအမ်ားက လက္ခံထားတဲ့ သီအိုရီျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသီအိုရီအရ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ ကာလတခုမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တာ မဟုတ္ ဘဲ၊ ဒီလိုေပၚေပါက္ လာဖို႔အတြက္လဲ အေၾကာင္းအရာ တခုတည္းက ျဖစ္ပြားေစခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္တည္ လာမႈဟာ evolutionary process ေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး၊ ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းရင္း မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ အ ေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ လူသားေတြရဲ႕ လူမႈသဘာ၀၊ ေသြးသားေတာ္စပ္မႈႏွင့္ ေဆြမ်ဳိး နီးစပ္ျဖစ္မႈမ်ား၊ ဘာသာေရး ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ၊ စစ္အင္အား၊ စီးပြားေရးအက်ဳိးခံစားခြင့္ နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ယံုၾကည္ခ်က္ တစံုတရာရွိမႈ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

(ဂ) Divine right theory

Divine Right Theory ရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ ဘုရားသခင္ဟာ အခ်ဳိ႕လူေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ေပးထားတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါကို “divine right of kings” လို႔လဲ ေခၚေ၀ၚပါတယ္။ သီအိုရီအရ ဘုရင့္ေနျပည္ေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဟာ ဘုရားသခင္ဆီက တိုက္႐ိုက္ဆင္းသက္လာတဲ့အတြက္၊ ဘုရင္ေတြအေနနဲ႔ ဘုရားသခင္အေပၚမွာသာ တိုက္႐ိုက္တာ ၀န္ခံမႈရွိရမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ ျပည္သူလူထုက အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးအပ္တဲ့ ဆႏၵသေဘာထားဟာ အေရးမႀကီးဘူးလို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရင္ကို ဖယ္ရွားရန္ၾကိဳးစားတာ၊ ဘုရင့္အာဏာကို ကန္႔သတ္ဖို႔ၾကိဳးစားတာေတြဟာ ဘုရားသခင္ရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့အတြက္ ႀကီးမားေသာ ျပစ္မႈေျမာက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီသီအိုရီဟာ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကာ လရွည္လ်ားစြာ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ doctrine ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသီအိုရီကို (၁၆၈၈-၈၉) ခုႏွစ္ Glorious Revolution ကာလမွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ စြန္႔ပယ္ခဲ့ၿပီး၊ အေမရိကန္နဲ႔ ျပင္သစ္ ေတာ္လွန္ေရးေတြအၿပီးမွာ ဒီသီအိုရီရဲ႕သေဘာတရားေတြ တစ တစ အားနည္းလာခဲ့ရာက ၂၁ရာစု အစပိုင္းမွာေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြအားလံုးက အသံုးျပဳျခင္း လံုး၀မရွိေတာ့ပါဘူး။

(ဃ) Force theory

ဒီသီအိုရီက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ အင္အားၿပိဳင္ဆိုင္မႈရဲ႕ ရလဒ္အျဖစ္ ေပၚထြက္လာတယ္လို႔ အဆိုျပဳ ထားပါတယ္။ ဒီသီအိုရီ အရ ေရွးေခတ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အင္အားႀကီးမားမႈက အလြန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ္ကာယ အားႀကီးသူေတြဟာ သူ႔အနီးမွာ လူအမ်ား ၀န္းရံ ခစားလာေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ၿပီး၊ အာဏာ တည္ေဆာက္လို႔ ရပါတယ္။ ယွဥ္ၿပိဳင္ တိုက္ခိုက္ အႏိုင္ ယူတဲ့နည္းလမ္းနဲ႔ လူမ်ဳိးစုေတြရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အႀကီးအကဲေတြ ေပၚထြက္ လာပါတယ္။ လူမ်ဳိးစုတခုနဲ႔ တခုတိုက္ခိုက္တဲ့ အခါမွာလဲ အင္အားႀကီးသူေတြက အင္အား နည္းသူေတြကို လႊမ္းမိုး အႏိုင္ယူႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ စစ္ပြဲေတြ ေပၚထြက္လာ ၿပီး၊ မင္းဧကရာဇ္ေတြ၊ နန္းေတာ္ေတြ ေပၚထြက္ လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာကို အႏိုင္ရတဲ့ လူမ်ဳိးစုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္က သူအုပ္ခ်ဳပ္သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ နယ္ေျမကို အေျခခံၿပီး တည္ေထာင္ ပါတယ္။ ဒီလိုတည္ေထာင္ၿပီးတဲ့အခါ နယ္ေျမေတြ စုစည္းသိမ္းပိုက္ခ်ိန္တုန္းက အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ စစ္အင္အားကို အသံုးခ်ၿပီး ျပည္သူ႔ေရးရာေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ပါတယ္။ ေနာက္ ပိုင္းမွာ ဒီလိုသဏၭာန္နဲ႔ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအခ်င္းခ်င္း တခုနဲ႔တခုအသိအမွတ္ျပဳရာက ႏိုင္ငံေတာ္တရပ္အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ျမဲသြားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေပၚေပါက္လာျခင္းရဲ႕ သမိုင္းအစကို supreme force အျဖစ္ ဒီသီအိုရီက သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

အခုဆက္လက္ၿပီး ေခတ္ၿပိဳင္သီအိုရီမ်ားကို ေဖာ္ျပပါမယ္။

(၂) ေခတ္ၿပိဳင္သီအိုရီမ်ား

(က) Pluralist theory

လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုင္ရာ သီအိုရီ (Theory of society) ႐ႈေထာင့္ကၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ Pluralism သေဘာတရားက လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာခြဲေ၀မႈ က်ယ္ျပန္႔သြားေၾကာင္း ေဖာ္ညြန္း ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုင္ရာ သီအိုရီ အေနနဲ႔ ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ Pluralism သေဘာတရားက ႏိုင္ငံေတာ္ေတြမွာ အုပ္စုတစုစုကို ဘက္လိုက္မႈ မရွိေၾကာင္း အဆိုျပဳ ထားပါတယ္။ Schwarzmantel က Pluralism သီအိုရီအရ ႏိုင္ငံေတာ္ ဆိုတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေက်းကၽြန္ ျဖစ္ ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီသီအိုရီမွာ assumption ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ပထမတခုက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ ေရြး ေကာက္ တင္ေျမႇာက္ခံထားရတဲ့ အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ ရွိၿပီး၊ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ျခင္း မခံထားရတဲ့ state bodies ေတြျဖစ္တဲ့ စစ္တပ္၊ ရဲ၊ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းနဲ႔ တရားစီရင္ေရး ၀န္ထမ္းေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးအရ neutral ျဖစ္ရပါမယ္။ ဒုတိယ တခုကေတာ့ ဒီမိုကေရစီျဖစ္စဥ္ဟာ ထိေရာက္မႈ ရွိရမွာျဖစ္ၿပီး၊ အမ်ားျပည္သူက ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့ အစိုးရရဲ႕ political direction အတိုင္း ႏိုင္ငံေတာ္က လိုက္နာက်င့္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီသေဘာတရားေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး၊ neopluralist theory of the state ကို ေဖာ္ထုတ္သူေတြလဲ ရွိလာပါတယ္။ Robert Dahl, Charles Lindblom နဲ႔ J. Galbraith စတဲ့ သေဘာတရားေရးရာ ပညာရွင္မ်ားက ေခတ္သစ္စက္မႈႏိုင္ငံ ေတြရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈေတြဟာ ပိုမို ႐ႈပ္ေထြးၿပီးလာေၾကာင္း လက္ခံယံုၾကည္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ neopluralists ေတြက စက္ မႈႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အစိုးရနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သက္မႈေတြမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြဟာ အျခား အုပ္စုေတြထက္ ပိုၿပီး အခြင့္ထူးခံ အေျခအေနေတြ ျဖစ္လာေၾကာင္း သတိျပဳမိ လာၾကပါတယ္။ (၁၉၇၇) ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ In Politics and Markets ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ Charles Lindblom က ဘယ္လို အေတြးအေခၚနဲ႔ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီေတြ ရွိတဲ့ အစိုးရေတြကိုပဲ ျဖစ္ ျဖစ္၊ ေငြရွင္ေၾကးရွင္ေတြျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြက တစံုတရာ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိလာေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါ တယ္။

(၂) Capitalist theory

(၁၉၆၉) ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ The State in Capitalist Society ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ စာေရးသူ Miliband က ႏိုင္ငံ ေတာ္ဆိုတာ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ လူတန္းစားရဲ႕ ေအးဂ်င့္ တခုသာျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ၿပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားကို ေရြးခ်ယ္ ရာမွာ အခြင့္ထူးခံ လူေတြနဲ႔ အခြင့္ထူးခံ မဟုတ္သူေတြကို အခ်ဳိးက်က် ေရြးခ်ယ္ထားျခင္း မရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အရင္းရွင္ စနစ္ကို ဘက္လိုက္တဲ့ အင္စတီက်ဴရွင္း တခု ျဖစ္သြားရေၾကာင္း ဆိုထားပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားထဲမွာ အရင္းရွင္ လူတန္းစားရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြလို႔ ဆိုႏိုင္တဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကရက္ အရာရွိမ်ား၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ စီးပြားေရးသ မားမ်ား စတာေတြ အမ်ားအျပား ပါ၀င္ေနခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အရင္းရွင္ စနစ္ကို ဘက္လိုက္တဲ့ ေအးဂ်င့္ တခုျဖစ္သြားႏိုင္ ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။

(၁၉၆၈) ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ Political Power and Social Classes စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့တဲ့ Poulantzas ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အလုပ္သမား လူတန္းစားကို ဒီမိုကရက္စီ အခြင့္အေရးမ်ား တိုးခ်ဲ႕ေပးအပ္ျခင္း၊ လူမႈဖူလံုေရး ၀န္ေဆာင္ မႈမ်ား ေပးအပ္ျခင္း စတဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ ရရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးၿပီး၊ အရင္းရွင္ လူတန္းစားကို အလုပ္သမား လူတန္း စားက ေတာ္လွန္ ဆန္႔က်င္ျခင္း မျပဳေစရန္ ထိန္းသိမ္း ထားေပးတယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အရင္း ရွင္စနစ္ရဲ႕ ေရရွည္ အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေပးတယ္လို႔ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

(၃) Leviathan theory

ဒီသီအိုရီရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာရဲ႕ အခန္းက႑ႀကီးထြား လာတဲ့ အခါ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ စီးပြားေရးရာ လံုျခံဳေရးကို ၿခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုတာပါတယ္။ ဒီသီအိုရီကို ေမာ္ဒန္ႏိုင္ငံေရးမွာ New Right theory ဆက္စပ္ႏိုင္ပါတယ္။ New Right သီအိုရီကို လက္ခံသူမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ပါ၀ါတစထက္တစ ႀကီးမား လာရျခင္းဟာ demand-side နဲ႔ supply-side pressures ေတြေၾကာင့္လို႔ ဆိုထားၿပီး၊ စီးပြားေရးရာ လံုျခံဳေရးကို ထိ ခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အဆိုအရ Demand-side pressures ေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ကေန ေမြးဖြားလာတာျဖစ္ၿပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကေန ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေရြးခံရဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ အစိုးရအသံုးစရိတ္ေတြ တိုးျမႇင့္ေရး၊ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးသူမ်ား အတြက္ social welfare programs မ်ား တိုးျမႇင့္ခ်မွတ္ေရး စတာေတြကို ကတိေပးၾကပါတယ္။ ေရရွည္ မွာက်ေတာ့ ဒီမူ၀ါဒေတြဟာ အခြန္တိုးျမႇင့္ေကာက္ခံရျခင္းနဲ႔ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျမင့္တက္ လာျခင္းေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။ Supply-side pressures ေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အင္စတီက်ဴရွင္းေတြနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြဆီကေန ေပၚထြက္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၄) Patriarchal theory

Patriarchy ဆိုတာကို တိုက္႐ိုက္ဘာသာျပန္ဆိုရင္ ဖခင္မွ အုပ္စိုးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မိသားစုတြင္းမွာ ဖခင္နဲ႔ ခင္ပြန္း ေတြက ကေလးေတြနဲ႔ ဇနီးသည္ေတြကို ဦးေဆာင္ၿပီး၊ ကေလးေတြနဲ႔ ဇနီးသည္ေတြက ဖခင္နဲ႔ ခင္ပြန္းေတြကို အ႐ိုအ ေသေပး လိုက္နာရတဲ့ ေနာက္လိုက္ေတြ ျဖစ္ေနရင္ ဒီမိသားစုမွာ Patriarchal စနစ္ က်င့္သံုးေနၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လူ႔ အဖြဲ႔အစည္း အေနနဲ႔မွာေတာ့ Patriarchy ဆိုတာကို အမ်ဳိးသားမ်ားက အုပ္စိုးျခင္းလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ အမ်ဳိးသမီး၀ါဒီ (Socialist Feminists) ေတြက Patriarchy နဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ (Capitalism) ကို လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို စိုးမိုး ေနတဲ့ စနစ္ဆိုးႏွစ္ရပ္ အျဖစ္ ႐ႈျမင္ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ Radical Feminists ေတြက အမ်ဳိးသားေတြ ဦးေဆာင္အုပ္စိုးေန တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ က်ားမတန္းတူညီမွ်မႈ မရွိႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႔ က်ားမခြဲျခားမႈဟာ စနစ္တက် ပံုသြင္းထားမႈရွိေနေၾကာင္း ႐ႈျမင္ ၾကပါတယ္။

လက္၀ဲအမ်ဳိးသမီး၀ါဒီေတြက အစဥ္အလာဓေလ့ထံုးစံေတြအရ အမ်ဳိးသားေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို သမီးေတြ၊ ဇနီး သည္ေတြ၊ မိခင္ေတြ အျဖစ္ အိမ္မႈကိစၥ တာ၀န္ေတြ၊ မိသားစု တာ၀န္ေတြထဲမွာ ႏွစ္ျမႈပ္ ထားၾကၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရး ရာေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ပါ၀ါႀကီးထြားလာမႈကို ပိတ္ဆို႔ေလ့ ရွိေၾကာင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ကို အမ်ဳိးသားေတြက အုပ္စိုးခြင့္ရ ေရးကိုသာ လုပ္ေလ့ရွိေၾကာင္း ယံုၾကည္လက္ခံထားၾကၿပီး၊ ႏို္င္ငံေတာ္ဆိုတာကို အမ်ဳိးသားေတြကပဲ operate လုပ္ေနခဲ့ ရင္ အမ်ဳိးသားေတြ အတြက္ပဲ လုပ္ေဆာင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခန္းက႑ကို လက္ခံစရာ မလိုအပ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ဳိး